Een foutje maken mag: meer ruimte voor maatwerk bij opleggen boete

Het kabinet wil dat gemeenten, samen met uitvoeringsorganisaties zoals UWV en SVB, vanaf 2025 meer mogelijkheden krijgen om maatwerk toe te passen bij het handhaven van de regels in de sociale zekerheid. Dat schrijft minister Van Hijum in een brief aan de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel is een uitwerking van het ‘recht op vergissen’ dat in het regeerprogramma staat.

De plannen zijn een reactie op de aanbevelingen van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening, die pleit voor een menselijkere benadering van de handhaving. Met het wetsvoorstel krijgen gemeenten de ruimte om zelf te bepalen of zij bij terugvorderingen af willen zien van een boete, vooral als de inwoner door een kleine fout in grote problemen komt. Het voorstel gaat overigens niet over de terugvordering zelf, wat ook veel impact kan hebben.

Kwijtschelding na vijf jaar 

Een belangrijke verandering is dat de terugbetalingstermijn voor schulden door terugvorderingen wordt verkort van tien naar vijf jaar. Na deze vijf jaar kan de resterende schuld worden kwijtgescholden, waardoor gemeenten inwoners sneller kunnen helpen om van hun schulden af te komen, naast het normale schuldhulpverleningstraject.

Ook wil de minister onderzoeken hoe de dienstverlening vergissingen beter kan voorkomen en aan de slag met de aanbevelingen van Team Preventie, dat bestaat uit ervaringsdeskundigen en professionals in de uitvoering en beleid.

Wetsvoorstel begin 2025 naar de Tweede Kamer 

Het wetsvoorstel ‘Handhaving sociale zekerheid’ wordt begin 2025 aan de Tweede Kamer voorgelegd. De plannen hangen ook samen met de ontwikkelingen in de trajecten Participatiewet in Balans, de Wet versterking waarborgfunctie Awb en de Vereenvoudigingsagenda sociale zekerheid. 

Wat vindt Divosa? 

Divosa gelooft dat een menselijke aanpak helpt om conflicten te voorkomen en het vertrouwen van inwoners in de overheid terug te winnen. We vinden het goed dat er aandacht is voor maatwerk en dat er meer ruimte komt voor gemeenten om naar eigen inzicht te handhaven en rekening te houden met een vergissing en iemands persoonlijke situatie. 

Daarnaast onderschrijven we het belang van het voorkomen van fouten door middel van duidelijke regels en heldere communicatie vanuit de overheid. Het bieden van mogelijkheden voor (sociaaljuridische) ondersteuning draagt hier ook aan bij.

Veel gemeenten zijn al aan de slag met meer maatwerk en menselijke maat in hun dienstverlening, bijvoorbeeld door bij een onvolledige uitkeringsaanvraag eerst persoonlijk contact te zoeken. Maatwerk is echter niet altijd eenvoudig, omdat situaties en regelgeving erg complex kunnen zijn.