'Door te werken heb ik een echt leven'

De eerste van drie kennisbijeenkomsten deze maand is een feit. Op 11 juni 2024 werden zo'n zeventig vertegenwoordigers van gemeenten, sociale werkvoorzieningen en aanbieders van dagbesteding geïnformeerd over de opbrengsten en de plannen van Simpel Switchen. Ook vertelde ervaringsdeskundige Dick Pomp over de zeker dertien switchen die hij al maakte en de waarde daarvan. 'Door te werken heb ik een echt leven.'

Tot bloei komen

De eerste middag in een serie van drie telde twee keynote speakers. Floortje Scheepers, onder andere wetenschappelijk directeur van kenniscentrum Phrenos, hield vanuit haar kennis over participatie voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen een pleidooi voor variatie in organisaties: ‘De meesten van ons zijn als paardenbloemen. We gedijen redelijk tot goed in vrijwel elke omgeving. Sommigen van ons zijn orchideeën. Als de context goed is, komen die prachtig tot bloei. Maar als de context niet goed is, wat doe je dan? Ga je dan aan de orchidee sleutelen, of pas je de context aan?’ 

Sociaal ondernemen

De andere keynote speaker, hoogleraar sociaal ondernemen Harry Hummels, doet onder andere onderzoek naar de vraag hoe in het bedrijfsleven meer ruimte kan komen voor dagbesteding en beschut werk. ‘Leon werkt als “maatwerker” in de horeca, niet als iemand met een beperking. Zijn collega’s zien hem als het zonnetje in huis. Zelf vindt Leon dat hij werk heeft. En van ons als samenleving mag hij inderdaad wel werken, maar geen loon verdienen.’ Een van de aanwezige sociaal ondernemers in de zaal maakt het concreet: ‘Wij bieden dagbesteding. Voor elk dagdeel dat we leveren krijgen we een Wmo-vergoeding. Groeit een medewerkers door naar beschut werk, dan verliezen wij inkomsten en gaat de medewerker er ook financieel op achteruit.’

Regels aangepast

Precies op dit soort belemmeringen in de keten van dagbesteding naar regulier werk richt het programma Simpel Switchen zich, vertelt programmamanager Annemarie Klip van het ministerie van SZW. ‘Sinds het programma in 2018 startte, hebben we op basis van casuïstiek en verhalen van ervaringsdeskundigen heel veel verbeterpunten opgehaald.’ Langs verschillende wegen worden die waar mogelijk gerepareerd. Simpel Switchen heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat bij de Participatiewet in balans is meegenomen dat de bijstandsuitkering indien nodig drie maanden met terugwerkende kracht kan worden uitbetaald.

Terugswitchen

Simpel Switchen heeft de afgelopen jaren veel tools opgeleverd voor het werkveld, vertelt Jeltje Hendriks, ook van SZW. ‘Zo heeft het Nibud een rekentool gemaakt waarmee de financiële gevolgen van een stap in de keten inzichtelijk gemaakt kunnen worden, inclusief de gevolgen voor de toeslagen. Of de serious game ‘1 uur in de bijstand’, die de speler laat ervaren wat je dan allemaal tegenkomt.’ Dit programmaonderdeel eindigt met de plannen tot en met 2027. Een van de doelen is dat er meer aandacht komt voor het soepeler maken van stappen terug in de keten.

Dertien switches 

Over stappen heen én terug kan ervaringsdeskundige Dick Pomp maar al te goed meepraten. ‘Het is bizar, maar ik weet al jarenlang niet waar ik financieel aan toe ben.’ Pomp heeft een bewogen leven achter de rug met wel dertien switches. ‘Ik heb een verleden in de verslavingszorg en de psychiatrie. De laatste jaren voor corona had ik mijn leven goed op de rit en werkte ik bij een grote ggz-instelling. Mijn inkomen bestond behalve uit loon uit een restje WAO en WAO-hiaat verzekering en wat zorgtoeslag. Elk half jaar kwam er bericht dat ik wat terug moest betalen. Hoeveel, dat wist ik nooit van te voren. Het enige dat ik kan doen is zo min mogelijk uitgeven.’ 

Ervaringsdeskundigheid

In 2020 liep Pomp long covid op en viel hij terug in psychische problemen en middelenmisbruik. ‘Toen ben ik mijn baan verloren. Maar toen het weer beter met me ging, werd ik steeds vaker gevraagd om mijn ervaringsdeskundigheid in te zetten bij verschillende organisaties. Op die manier ben ik het zzp-schap ingerold. Ik vroeg bij UWV ondersteuning bij ondernemerschap aan. Die kon ik in eerst instantie niet krijgen, omdat ik geen startkapitaal aangevraagd had. Maar dat heb ik helemaal niet nodig voor mijn werk.’ 

Werk is noodzakelijk

Voor Pomp zou het erg waardevol geweest zijn als hij door de jaren heen bij iemand terecht had gekund die alle financiële consequenties bij de verschillende switches kan overzien, stelt hij. En ook: ‘De belastingdienst moet ook aangesloten worden op Simpel Switchen, omdat het zo onduidelijk is wat er met je toeslagen gebeurt als je situatie verandert.’ Pomp neemt alle financiële onzekerheid op de koop toe, want: ‘Door te werken heb ik een echt leven. Werk is noodzakelijk voor me om overeind te blijven.’