Lokale lerende praktijken

Professionals in het sociaal domein zetten alles op alles om de dienstverlening aan kwetsbare inwoners op orde te krijgen. Gemeenten hebben vanuit verschillende regelgeving diverse ketens, meldpunten, gesprekstafels en loketten ingericht. Er is dus al veel. In de lerende praktijken van Dwars door domeinen onderzoeken we vanuit de gemeenten hoe we wat er is optimaal kunnen ontsluiten, zodat een kwetsbare inwoner zo min mogelijk obstakels ondervindt op weg naar hulp. Hoe kan de eigen organisatie (mogelijk) anders worden ingericht om de integrale dienstverlening aan kwetsbare inwoners te verbeteren?

In de lerende praktijken verkennen we wat goed gaat en wat beter kan. Dit gaat verder dan het inrichten van een maatwerkloket, gesprekstafel of afstemmingsoverleg. Dat zijn vooral workarounds om verkokerde dienstverlening te omzeilen. Binnen Dwars door domeinen zetten we juist in op structuurwijzigingen − intern én binnen de ketensamenwerking − waardoor workarounds of geitenpaadjes minder nodig zijn.

De inzichten uit de lerende praktijken worden omgezet naar eigen acties en/of signalen die vragen om een beleids- of stelselaanpassing. De deelnemers krijgen hierbij ondersteuning van een Divosa-procesbegeleider. 

Bij de werving van de twaalf in te richten lerende praktijken zetten we in op een landelijke spreiding en een brede vertegenwoordiging vanuit diverse type gemeenten, met verschillende lokale uitdagingen. Iedere lokale praktijk krijgt een eigen communitytrekker en procesbegeleider. Communitytrekkers komen uit de eigen organisatie. Voor procesbegeleiders is dat geen vereiste. De communitytrekker en procesbegeleider vormen ons aanspreekpunt en fungeren als motor voor de lerende praktijk. Zij worden hiertoe door ons opgeleid, begeleid en ondersteund. 

Met en van elkaar leren

Door te proberen en te onderzoeken leren de deelnemers aan een lerende praktijk met en van elkaar. De volgende vragen staan centraal:

• Hoe kunnen we de uitvoeringspraktijk (beter) vormgeven en beter met en van elkaar leren en (door)ontwikkelen?
• Hoe kan de organisatie anders ingericht worden, zodat kwetsbare inwoners beter geholpen kunnen worden?
• Hoe zorgen we ervoor dat een nieuwe manier van (samen)werken niet alleen leidt tot (kleine) aanpassingen in regels of werkwijzen, maar tot een dieper inzicht in en andere perspectieven op ons werk?

In de lerende praktijken leggen we knelpunten in de organisatie van dienstverlening bloot. We leggen manieren van kijken en samenwerken onder de loep en ontdekken in welke vastgeroeste patronen we terecht zijn gekomen. We ontdekken waarom de samenwerking binnen een organisatie en tussen ketenpartners, ondanks alle goede bedoelingen, soms spaak loopt.

We onderzoeken welke organisatie- en structuurwijzigingen nodig zijn om van de geitenpaadjes af te kunnen stappen om tot structurele oplossingen en bouwstenen voor integrale dienstverlening te kunnen komen. Binnen de lerende praktijken is de rol van het management daarom cruciaal.

Inzet lerende praktijken

Een lerende praktijk vraagt gemiddeld tien bijeenkomsten gedurende één tot anderhalf jaar.

Het acteren op verschillende leerloops – zeker in relatie tot de inhoudelijke zwaarte van de casuïstiek, waarbij dan ook nog de vertaalslag moet worden gemaakt naar een organisatie- en ketenvraagstuk – is een lastige opgave voor de procesbegeleiders. Door middel van intervisiebijeenkomsten helpen en versterken we hen. Daarbij is het altijd mogelijk om voor kleinere, uit diverse lerende praktijken samengestelde groepen, regionale bijeenkomsten te organiseren waarin we specifieke gesignaleerde patronen verder kunnen uitdiepen.

Monitoring, evaluatie en terugkoppeling

De procesbegeleiders monitoren en evalueren de voortgang van de lerende praktijken en koppelen de resultaten terug naar Divosa. Divosa en BZK verbinden de opgedane kennis aan beleids- en bestuursopgaven en formuleren de bouwstenen voor integrale dienstverlening op maat, die als basis dienen voor de gewenste organisatie-, beleids- en systeemveranderingen.

Wie zitten er in een lerende praktijk?

De exacte samenstelling van de deelnemersgroep in een lerende praktijk is afhankelijk van de lokale situatie: welke opgaven en uitdagingen rondom de organisatie van dienstverlening aan kwetsbare inwoners spelen er in de gemeente en wie zijn daarbij betrokken? Wie is in de lokale context nodig om veranderingen te bewerkstelligen? Deelnemers zijn bijvoorbeeld beleidsmedewerkers, managers, juristen, strategen en privacy officers, samen met consulenten uit het wijkteam, de zorg, wonen, werk, inkomen, veiligheid en/of onderwijs.

Iedere lerende praktijk wordt begeleid door een lokale ambassadeur/communitytrekker, afkomstig uit de deelnemende gemeente, en een procesbegeleider. De communitytrekkers en procesbegeleiders worden opgeleid, begeleid en ondersteund door Divosa. 

Op basis van de lokale actieagenda en (verander)vraagstukken binden de procesbegeleiders hun groep. Samen met de begeleiders vanuit Divosa en BZK maken zij de vertaalslag van lokale naar organisatie- en ketenvraagstukken. 

De communitytrekkers en procesbegeleiders inspireren en jagen de deelnemers − ook tussen de bijeenkomsten door − aan. Zij richten zich hierbij op een open en veilige omgeving die het leren met en van elkaar bevordert. Daarnaast zijn zij het aanspreekpunt voor de begeleiders vanuit Divosa en BZK.