Keuzeprogramma

Het keuzeprogramma biedt een mix van werkbezoeken, excursies en workshops.

Werkbezoeken/excursies (13:30-16:00 uur)

1. Utrecht voor iedereen - Plan Einstein

Plan Einstein is onderdeel van de innovatieve aanpak van de gemeente Utrecht om de integratie van vluchtelingen te bevorderen. Op het terrein van het azc wonen starters. Zo is er snel contact tussen bewoners van het azc en Utrechters. Daarnaast worden cursussen en activiteiten georganiseerd voor de bewoners van het azc en uit de buurt, zodat zij zich persoonlijk kunnen ontwikkelen en hun netwerken kunnen vergroten.

De huiskamer speelt een belangrijke rol in de ontmoeting. De ontmoetingen van inwoners en vluchtelingen zorgen voor nieuwe contacten met mensen die ze anders niet tegenkomen. Dit leidt tot positieve energie, meer onderling begrip, meerwaarde voor de buurt en een inclusievere gemeente.

Belangrijk is om het nu te blijven volgen. Blijft het werken? Hoe kunnen we de buurt blijven betrekken en de goede dingen doen? Tijdens dit werkbezoek/deze workshop bezoeken we de locatie Pahud de Mortangesdreef en kun je zelf zien en ervaren hoe de buurt bruist.

Liesbeth Maats, beleidsadviseur Asiel & Integratie en Plan Einstein gemeente Utrecht
Floor ten Holder, onderzoeker Lectoraat Organiseren van Waardig Werk Kenniscentrum Sociale Innovatie Hogeschool Utrecht

2. Wijkaanpak Samen voor Overvecht

De gemeente Utrecht heeft samen met bewoners, professionals en ondernemers in Overvecht de wijkaanpak Samen voor Overvecht ontwikkeld. De ambitie is om samen te werken aan een aantrekkelijke wijk waar bewoners prettig wonen, samenleven, veerkracht hebben en iedereen mee kan doen.

Tijdens dit werkbezoek aan Overvecht maak je kennis met Bousra Mehhel die hierin samen met collega’s een cruciale en verbindende rol heeft. Zij werken aan de vertrouwensrelatie met de inwoners en vervullen een brugfunctie met diverse partijen in de wijk, denk aan de Werkwinkel, het welzijnswerk, de woningcorporaties en meer. We bezoeken een aantal locaties zoals de werkwinkel, familieschool, voedselbank en een van de renovatieflats. Onderweg hoor je hoe gemeente en partners zich inzetten om de wijk fysiek en sociaal te verbeteren en versterken.

Bousra Mehhel, bewonersverbinder Overvecht
Leidy Bosman, projectleider Werkwinkels & strategisch verbinder gemeente Utrecht

3. De rol van bibliotheken

De bibliotheek heeft zichzelf opnieuw uitgevonden en hoe! Tijdens deze excursie bezoeken we de prachtige bibliotheek van Utrecht aan het Neude. Multifunctioneel, met een taalcafé, horeca, studieplekken en digitale informatiepunten van de overheid (IDO). De bibliotheek is een ontmoetingsplek geworden waar iedereen terecht kan voor een boek, studie, kop koffie en nog veel meer.

De bibliotheek focust op drie grote, maatschappelijke opgaven: bevorderen van geletterdheid en leesplezier, participatie in de informatiesamenleving en een leven lang ontwikkelen. Vanaf 2025 geldt een ‘zorgplicht’ voor gemeenten voor een toekomstgerichte bibliotheekvoorziening. De aanwezigheid van en de toegang tot de bibliotheek moet dan wettelijk verankerd zijn. Tijdens deze excursie zie je hoe de bibliotheek transformeert en welke kansen dat gemeenten biedt bij hun uitdagingen.

Deirdre Carasso, directeur Bibliotheek Utrecht
Cees van Eijk, voorzitter Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB)

4. Persoonlijk leiderschap in beweging

Wat hebben topbasketbal en leiderschap in het sociaal domein met elkaar gemeen? Best veel! En dat ga je ervaren. UBALL is de Basketball Academy in Utrecht, een talentopleidingscentrum waar spelers sport kunnen combineren met school en zich ontwikkelen tot topsporter. Tijdens deze bewegingssessie gaan we sportief aan de slag en bespreken we welke lessen van de topsport we kunnen toepassen op de werkvloer in het sociaal domein. Van positief coachen, omgaan met complexiteit tot ruimte geven. Je energie richten op de dingen die je wel kunt veranderen. Wat betekent dat voor je persoonlijk leiderschap?

Ronald Derks, directeur Samenleving & Veiligheid gemeente Delft, bestuurslid Divosa en Head of Basketball & Talent Development UBALL
André Bout, Academy Headcoach UBALL en personal trainer

Workshops

Er zijn twee workshopsrondes van elk een uur, waarbij je steeds kunt kiezen uit acht workshops.

Eerste ronde 13:30-14:30 uur
Tweede ronde 15:00-16:00 uur

Workshops eerste ronde (13:30-14:30 uur)

1.1 Snelle start schuldregeling en vooruitzicht op verkorte looptijd – Wat vinden cliënten belangrijk?

De gemeente Utrecht heeft door het invoeren van de coronasanering in 2021 al twee jaar ervaring opgedaan met het verkorten van het schuldhulpverleningstraject. Enerzijds is de stabilisatieperiode sterk verkort, waardoor er sneller rust en perspectief wordt geboden. Daarnaast kon een deel van het saneringskrediet onder voorwaarden worden kwijtgescholden, waardoor inwoners eerder schuldenvrij waren.

De afgelopen twee jaar is hier onafhankelijk onderzoek naar gedaan door de Hogeschool Utrecht (HU) en Onderzoeksbureau Bartels. Nu sinds 1 juli 2023 landelijk de termijn verder is verkort naar 18 maanden, geeft dit onderzoek interessante inzichten in de impact van de verkorting. Wat zijn ervaringen van inwoners? Wat hebben we ervan geleerd?

Chaimae Rahou, trainee beleidsadviseur gemeente Utrecht
Susanne Tonnon, senior onderzoeker Hogeschool Utrecht

1.2 Huishoudboekje: hoe technologie mensen met financiële zorgen kan helpen

Inwoners met financiële zorgen worden door de gemeente Utrecht geholpen met het Huishoudboekje. Het Huishoudboekje zorgt voor financiële stabiliteit, rust en overzicht. Ook helpt het Huishoudboekje om schuldhulpverlening te voorkomen of terugval in schuldhulpverlening te vermijden. En de dienstverlening met het Huishoudboekje wordt aangeboden aan specifieke doelgroepen zoals statushouders.

Door de zeer efficiënte werking van het Huishoudboekje is er tijd en ruimte voor het ontstaan van een een-op-een vertrouwensrelatie tussen de inwoner en de medewerker van de gemeente Utrecht. Dus het vertrouwen van de burger in de overheid. Daardoor maakt de dienstverlening met het Huishoudboekje ook achterliggende problemen voor de inwoner bespreekbaar. Hoe kan technologie mensen met financiële zorgen helpen? Hoe verhoudt het zich tot andere dienstverlening? Wat zijn de kosten en baten?

Martine Berendsen, afdelingsmanager Werk, Inkomen en Zorg gemeente Amersfoort
Alaâ Srifi, directeur Werk en Inkomen gemeente Utrecht
Bauke Huijbers, product owner Huishoudboekje NVSI
Michel van den Hoek, community manager Huishoudboekje NVSI

1.3 Eenvoud in complexiteit

Directeuren sociaal domein geven samen het sociaal domein vorm. Nu doen we dat vaak nog ieder vanuit de eigen gemeente en de eigen plek. Maar zouden we niet vaker ervaringen moeten delen? Zodat we een gezamenlijke praktijk kunnen ontwikkelen? Om hier een impuls aan te geven tekende Divosa vijf van haar honderd gesprekken op in de verhalenbundel ‘Eenvoud in complexiteit’.

Vijf directeuren vertellen waar ze vandaan komen, wat hen drijft in hun werk en hoe zij richting bepalen vanuit die identiteit. In deze sessie analyseert emeritus-hoogleraar maatschappelijk werk Hans van Ewijk hoe de roep om eenvoud in systemen al sinds jaar en dag een rol speelt in zijn imposante loopbaan. In deze informele workshop gaan we veel met elkaar in gesprek. Er kan ook vervolg gegeven worden aan deze workshop als er behoefte is aan meer afspraken over het samen vormgeven van het sociaal domein.

Hans van Ewijk, emeritus hoogleraar en em. lector sociaal beleid en sociaal werk Universiteit voor Humanistiek
Hidde Brink, procesmanager Divosa
Bente Schöttelndreier, projectleider Divosa

1.4. Kansen voor gemeenten: bewonersinitiatieven en sociale wijkondernemingen

Wat als we uitdagingen op gaan lossen vanuit de wijk, met de kracht van de gemeenschappen die daar al zijn? In het Arnhemse onderzoek Zin in de Wijk volgden onderzoekers van de gemeente en Wageningen University & Research vier jaar lang zes sociale wijkondernemingen in Arnhem. In deze sessie gaan we in op de belangrijkste resultaten en lessons learned. Wil je meer weten over de meerwaarde van bewonersinitiatieven en sociale wijkondernemingen? Wat dit betekent voor je gemeente en collega’s? Hoe je contact legt met inwoners en hen betrekt bij lokale uitdagingen? Graag maken we je enthousiast om deze kansen voor gemeenten te zien en grijpen.

Erik Hendriks, onderzoeker en projectleider van Zin in de Wijk gemeente Arnhem
Bram Bos, wijkmanager gemeente Arnhem

1.5 Hoe zorgen we ervoor dat inwoners gezien, gehoord en geholpen worden?

Gemeenten doen van alles om kwetsbare inwoners te helpen, maar soms doen wij niet het goede, waardoor hun situatie verslechtert. Vaak komt dat doordat wij werken vanuit een systeemwereld in plaats van de leefsituatie van mensen. Die is vaak complexer dan we denken. Het Sociaal Cultureel Planbureau publiceerde onlangs het rapport ‘Gezien, gehoord en geholpen willen worden’. Dit geeft inzicht in hoe mensen in een crisissituatie het aanvraagproces van hulp en ondersteuning ervaren en welke invloed hun zoektocht heeft op hun dagelijks leven en hoe het mis kan gaan.

In deze sessie gaan we in op hoe het komt dat mensen de ondersteuning van gemeenten niet ontvangen. Maar ook in welke richting we het moeten zoeken om ervoor te zorgen dat deze mensen beter worden ondersteund. Hoe zorgen wij dat inwoners gezien, gehoord èn geholpen worden?

Rob Hoffman, directeur Sociaal domein gemeente Helmond en bestuurslid Divosa
Diederik de Klerk, procesmanager Mensen met een psychische kwetsbaarheid en Dak- en thuisloosheid Divosa
Inger Plaisier, projectleider onderzoek en senior wetenschappelijk medewerker Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP)

1.6 Automatisch verrekenen van inkomsten

Hoe maken we het makkelijker voor mensen om (meer uren) te gaan werken zonder dat ze bang hoeven te zijn om hun uitkering of toeslagen kwijt te raken? Hoe maken we het simpeler en duidelijker voor de inwoners, halen we hun onzekerheid en zorgen weg, zodat meer gaan werken geen onnodige stress geeft? In deze sessie praten we je bij over de ontwikkelingen rondom het automatiseren van inkomstenverrekening en welke stappen we daarin zetten.

Simone Herlaar, senior kwaliteitsadviseur gemeente Amsterdam
Chris Kornmann, programmamanager gemeente Amsterdam
Alex Tamminga, accountmanager Het Inlichtingenbureau

1.7 Een duurzame investering voor de ingewikkeldste en dure doelgroep

De meeste kosten binnen het sociaal domein gaan op aan de duurste gezinnen, de bekende 5%. De prognose is dat deze doelgroep alleen maar groter wordt. Gezinnen die op alle leefgebieden jaren en soms generaties lang te maken hebben met bestaansonzekerheid, stress en wanhoop. Gezinnen waar jarenlang dure versnipperde jeugdzorg en jeugdhulp wordt ingezet, zonder bestendiging van het resultaat.

De werkwijze en het gedachtengoed van de gezinscoaches is ontstaan in 2014 en heeft zich doorontwikkeld. Veel mensen onderzoeken hoe dit beter ingericht moet worden. Deze werkwijze laat zien dat het al kan. Niet over 10 jaar, maar nu. Minder uithuisplaatsingen, minder versnipperde hulp, minder crisissen, meer integraal maatwerk. Zij hebben geen last van de privacywetgeving, 18 plus en 18 min en andere drempels. Ze laten zien wat in de praktijk werkt, zonder garantie vooraf. Weten hoe dit werkt? Dan zien we je graag verschijnen.

Loes Keijzer, beleidsmedewerker Jeugd, OVER Gemeenten Oostzaan Wormerland
Rebecca Groet, Maartje Sloots en Minke Veldkamp, gezinscoaches OVER Gemeenten Oostzaan Wormerland

1.8 Klimmen of abseilen: financieel ravijn in of uit?

De kosten voor jeugdzorg en de Wmo slokken een steeds groter deel van de gemeentelijke financiën op. Daarnaast hebben gemeenten te maken met een te krap budget voor minimabeleid, re-integratie en participatie. Er blijft steeds minder over om andere voorzieningen op peil te houden. Gemeenten staan voor de lastige opgave het ‘zorgmonster’ onder controle krijgen, maar de gouden formule is nog niet gevonden. Dat blijkt ook dit jaar weer uit het onderzoek naar de uitgaven in het sociaal domein door BDO in opdracht van Divosa, de VNG en NDSD. We presenteren de eerste resultaten.

Daarnaast zien we in de miljoenennota dat de Rijksoverheid vooralsnog de gemeenten niet gaat helpen met het financiële ravijn. Divosa vreest dat die combinatie van deze fenomenen een grote negatieve impact zal hebben op de beleidsvrijheid en autonomie van gemeenten. Voorzieningen zullen in het gedrang komen en gemeenten moeten harde keuzes maken. Dat vraagt om zorgvuldig begroten, ook in het sociaal domein. We verkennen hoe gemeenten vooruit kunnen kijken. Welke leidende principes en waarden staan daarbij centraal?

Jos Huijts, procesmanager Bedrijfsvoering en Financiën Divosa
Anton Revenboer, partner BDO Advisory

1.9 Het Bouwdepot rendeert: onvoorwaardelijk geld voor thuisloze jongeren

Duizenden jongeren in Nederland bevinden zich in een crisissituatie: dak- of thuisloos, met oplopende schulden, geen familie om op terug te vallen en geen sociaal of financieel vangnet. Wat gebeurt er als je deze jongeren bestaanszekerheid biedt? In die mazen van de wet is het Bouwdepot ontstaan: een aanpak die buiten het systeem om denkt en in de leefwereld begint. De jongeren ontvangen een jaar lang een maandelijkse schenking van 1150 euro. Hiermee wordt hun financiële rust en ruimte geboden om zelf weer aan het stuur van hun leven te komen en zo te werken aan herstel en perspectief, op weg naar werk of school. Met de Bouwdepots in o.a. Amersfoort, Eindhoven, Rijnstreek en Groningen zijn inzichten opgedaan over deze preventieve aanpak, nieuwe gemeenten staan in de startblokken om ook met een pilot aan de slag te gaan. In deze sessie delen we de ervaringen en resultaten tot nu toe.

Marleen van der Kolk, directeur, Stichting het Bouwdepot / Stichting Zwerfjongeren Nederland
Hannah De Greef, landelijke kwartiermaker, Stichting het Bouwdepot / Stichting Zwerfjongeren Nederland

Workshops tweede ronde (15:00-16:00 uur)

2.1 Ondernemer Centraal: gemeente als partner van lokale ondernemers

Utrecht is in de coronaperiode begonnen met het programma Ondernemer Centraal en heeft onderzocht waar ondernemers behoefte aan hebben. Inmiddels is er een palet aan dienstverlening ontwikkeld dat wordt aangeboden. In samenwerking met verschillende partners binnen (Economische Zaken) èn buiten de gemeente werken we in Utrecht aan een gezond stedelijk klimaat. We kijken met elkaar naar: waar wringt het nu? Waar kunnen we samen optrekken en de ondernemer ontzorgen? In deze sessie vertellen we je graag mee over waarom we als gemeente een partner willen zijn voor onze lokale ondernemers en welke successen dit al heeft opgeleverd.

Rebecca Wolfs, projectleider Utrechtse Ondernemers Schuldenvrij en relatiemanager gemeente Utrecht

2.2 Stress-sensitieve dienstverlening bij Werk & Inkomen

Steeds meer overheidsorganisaties proberen in hun dienstverlening aan inwoners nadrukkelijk rekening te houden met de wissel die chronische stress op mensen trekt. Stress-sensitief werken blijkt in de praktijk echter lastiger dan gedacht. De ervaring leert onder andere dat alleen aandacht voor het verbeteren van de interactie tussen professional en inwoner onvoldoende is. Wat is er nodig voor een effectieve inzet van stress-sensitieve dienstverlening? In deze workshop deelt afdeling Werk & Inkomen van gemeente Utrecht een aantal ervaringen en inzichten.

Marivonne de Groot, trainer en adviseur Stress-Sensitieve Dienstverlening en gedragsbeïnvloeding gemeente Utrecht
Cindy Kleemans, ontwikkelaar Integrale Dienstverlening Werk & Inkomen gemeente Utrecht
Alaâ Srifi, directeur Werk en Inkomen gemeente Utrecht

2.3 Hoe je ook van kleine gemeenten als Diemen veel kan leren

Volgens Munish Ramlal, de ombudsman van de metropoolregio Amsterdam, is Diemen de gemeente die de ‘menselijke maat’ goed in de praktijk brengt. Volgens hem kan grote broer Amsterdam daar nog veel van leren. Wat is dan het geheim van Diemen? De medewerkers luisteren naar inwoners en leren van hun fouten. Ze behandelen elke inwoner alsof het ‘je eigen moeder’ is. Er heerst ruimte om te experimenteren. Ze richten zich niet op de regels, maar op wat ze met die regels willen bereiken. Klinkt goed, maar is het waar en vooral wat betekent dat allemaal voor je organisatiecultuur? Welk leiderschap past daarbij? Welke impact heeft dit op de professionals en de inwoners?

Tijdens deze sessie hoor je alles over de aanpak en over de positieve uitwerking op inwoners en medewerkers van Diemen.

Marieke Pronk, concerndirecteur gemeente Diemen

2.4 Integrale ondersteuning voor mensen met (complexe) psychische problematiek

Hoe kunnen we meer mensen met een psychische aandoening aan het werk krijgen en houden? Hoe kan je de inwoner echt centraal zetten, zonder dat de budgetten hierbij oplopen? Hoe haal je de schotten tussen Wmo, Jeugd- en P-wet echt weg en maak je zelfs de verbinding met economische zaken en ruimtelijke ordening? Ook de eigen psychische gezondheid van medewerkers binnen de gemeente komt in deze sessie aan bod, alsmede andere initiatieven die inwoners in een gemeente gezonder kunnen maken. Ga het gesprek aan, laat je inspireren en verrassen!

Thomas Pruijsen, beleidsmedewerker MIND, de belangenbehartiger voor inwoners met psychische problematiek
Dunya Vermaat, Marcel Mennen en Laura Vervaart, ervaringsdeskundigen

2.5 Participatiewet: hoe versterk je het vakmanschap van je professionals?

Het ministerie van SZW heeft verschillende sporen ingezet om de Participatiewet meer in balans te brengen. In deze workshop focussen we ons vooral op het derde spoor: het versterken van vakmanschap van professionals. Wat betekent dit voor professionals én hun leidinggevenden? Hoe beïnvloedt de wet de professional en hoe kun jij op jouw beurt invloed uitoefenen op de herziening ervan?

Divosa denkt met andere partijen samen met SZW mee aan een nieuwe P-wet en de transitie richting vertrouwen, eenvoud en menselijke maat. SZW vertelt in deze workshop meer over het ontstaan van spoor 3, wat op dit spoor gebeurt en welke doelen zij met dit spoor voor ogen heeft. Hart van West-Brabant vertelt over haar aanpak, hoe dit raakt aan spoor 3 en hoe dit spoor verrijkt.

Marko Does, directeur, Werkplein Hart van West-Brabant
Latifa Zian, senior beleidsmedewerker en projectleider spoor 3 Pwet in Balans, Ministerie van SZW

2.6 In gesprek gaan met burgers

Het klinkt en lijkt eenvoudiger dan het is: in gesprek gaan met burgers. Dat weten ze bij de Landelijke Cliëntenraad (LCR) ook. Burgerverhalen ophalen is belangrijk en het initiatief moet niet alleen bij de burger liggen. Om de dialoog met burgers te kunnen voeren, is er veel voorwerk nodig. Het vergt onderzoek, campagnes en veel informatie om de juiste mensen te vinden met de juiste ervaring èn die ook nog eens willen discussiëren.

In deze sessie vertelt de LCR welke methodieken ze ontwikkeld hebben om burgers te consulteren en te betrekken. Relatiebeheer is vaak lastig voor overheid en gemeenten. Een cliëntenraad kan je daarbij helpen. In deze sessie delen ze hun lessons learned in hoe we de dialoog met de burger beter kunnen organiseren.

Maartje Kemme, inhoudelijk adviseur Landelijke Cliëntenraad

2.7 Vereenvoudigen verantwoording van gemeentelijke uitgaven

De gedachte bij de drie decentralisaties in 2015 was dat gemeenten meer hun eigen beleidsmatige en financiële keuzes konden gaan maken. In hoeverre heeft de rijksoverheid de taken eigenlijk echt losgelaten? En wat betekent dat voor gemeenten? Ze hebben sinds de decentralisaties hard gewerkt aan de verbinding tussen hun nieuwe en bestaande taken, het ontwikkelen van beleidsplannen, financiële kaders, monitoringsinstrumenten en analyses van risico’s, etc. Maar is er wel voldoende aandacht voor de uitvoering; de gemeentelijke dienstverlening aan inwoners? Denk aan eenvoudige aanvraagtrajecten, laagdrempelige en snelle hulp waar dat kan en maatwerk waar dat nodig is.

In deze sessie gaan we in op het meer vooropstellen van de gemeentelijke uitvoering en de vereenvoudiging van de verantwoording over het sociaal domein.

Nils Nijdam, onderzoeker-specialist en adviseur bij de Algemene Rekenkamer en docent bestuurskunde aan de Haagse Hogeschool. Hij promoveerde op een onderzoek naar gemeentelijke sturing op de drie decentralisaties in het sociaal domein.
Klaas van der Wal, concerndirecteur Sociaal Maatschappelijk Domein, gemeente Groningen en bestuurslid Divosa

2.8 Hoe zorgen we ervoor dat inwoners gezien, gehoord en geholpen worden?

Rob Hoffman, directeur Sociaal domein gemeente Helmond en bestuurslid Divosa
Diederik de Klerk, procesmanager Mensen met een psychische kwetsbaarheid en Dak- en thuisloosheid Divosa
Inger Plaisier, projectleider onderzoek en senior wetenschappelijk medewerker Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP)