Factsheet Bijstandsbudget 2021

Gemeenten krijgen een budget van het Rijk om de bijstandsuitkeringen te betalen. Dit bijstandsbudget, ook bekend als de BUIG, is bedoeld voor reguliere bijstandsuitkeringen, maar ook voor uitkeringen in het kader van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte zelfstandigen (IOAZ) en het levensonderhoud voor startende ondernemers (Besluit bijstandverlening zelfstandigen, Bbz). Daarnaast is het budget bedoeld om de loonkostensubsidies in het kader van de Participatiewet te betalen.

Jaarlijks publiceert Divosa een factsheet over de bijstandsbudgetten. De factsheet brengt in beeld wat de ontwikkelingen zijn op het gebied van bijstandsbudgetten. En wat dat betekent voor gemeenten.

In de Factsheet Bijstandsbudget 2021 geven we een historisch overzicht van de bijstandsbudgetten (BUIG) sinds 2015. Ook gaan we in op de onderzoeken die worden uitgevoerd naar de verdeling van de budgetten. We blikken terug op 2021, kijken naar de cijfers van 2022 en alvast vooruit naar 2023.

Ook in 2021 een overschot op het macrobudget BUIG

Net als 2020 was 2021 vanwege de coronacrisis een bijzonder jaar. Hoewel de negatieve effecten op de bijstand gering waren (sterker nog, er was sprake van een stevige daling tot onder het niveau van begin 2020), was het voorlopige budget nog fors opgehoogd. Uiteindelijk werd het definitieve budget ten opzichte van het voorlopige budget 460 miljoen euro naar beneden bijgesteld. Toch was er een macro-overschot van 244 miljoen euro. Ondanks dit grote macro-overschot had nog ruim een kwart van de gemeenten een tekort.

In 2022 nieuwe financiering loonkostensubsidies: aandeel loopt uiteen

Voor 2022 is het macrobudget ook definitief vastgesteld. Het definitieve macrobudget van 2022 ligt 364 miljoen euro lager dan in 2021. In 2022 is de nieuwe financiering van loonkostensubsidies (LKS) van kracht gegaan. In het definitieve landelijke macrobudget van 2022 is het aandeel LKS-budget 5%. Het gemiddelde LKS-budget per gemeente is 7%. Ruim een kwart van de gemeenten heeft een LKS-budget dat meer dan 10% uitmaakt van het totale BUIG-budget, oplopend tot ongeveer 25% van het budget.

Ontwikkelingen 2015 – 2021

Wanneer we kijken naar de ontwikkeling van het BUIG-budget in de periode 2015 - 2021, valt op dat er sinds 2018 sprake is van een macro-overschot. Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners hebben gezamenlijk een lager overschot dan andere gemeenten. Zo heeft zelfs een derde van deze gemeenten in de periode vanaf 2015 geen overschot op het BUIG-budget gehad. Ook bij de kleinste gemeenten met een historisch verdeelmodel zien we nog veel tekortjaren.

Belangenbehartiging

Op dit moment worden onderzoeken uitgevoerd naar het objectief verdeelmodel. Divosa kijkt uit naar de resultaten en ziet in dit kader ook in 2023 toe op de behartiging van de belangen van onze leden. Gelet op de meerjarige tekorten bij kleine gemeenten gefinancierd op historisch aandeel, pleit Divosa ook voor nader onderzoek naar de passendheid van deze financiering.