Mysterie Module Rechtsbescherming
Is jouw gemeente of organisatie al aan de slag om sociaaljuridische informatie, advies en ondersteuning voor inwoners duidelijker en laagdrempeliger te organiseren? En wil je weten hoe rechtsbescherming nog robuuster gemaakt kan worden? Of is het nieuw en willen jullie graag een goede start maken? Ontdek wat robuuste rechtsbescherming voor jullie inhoudt aan de hand van alledaagse casussen. Ga aan de slag met de Mysterie Module over rechtsbescherming en bespreek wat er mis - en goed - kan gaan voor zowel inwoners als professionals.
-
Deze Mysterie Module rechtsbescherming bevat zes casussen. Het behandelen van één casus bestaat uit drie fases:
- Een mysterie en bijbehorend audiofragment beluisteren
- Het mysterie ontrafelen
- Reflecteren op de casus
Door naar het audiofragment te luisteren, hoor je diverse ervaringen van inwoners en uitvoerders. Tijdens het ontrafelen van de mysteries en het reflecteren op de casussen, ontdekken jullie in groepsverband hoe de sociaaljuridische ondersteuning voor inwoners kan worden versterkt.
Let op: Het zijn fictieve casussen
Het doel van deze modules is om te inspireren en prikkelen. Om in gesprek te gaan over rechtsbescherming en hoe dit beter kan in jullie organisatie, gemeente of regio. Deze module bestaat uit fictieve casussen, die niet tot in details zijn uitgewerkt, met hints die gebaseerd zijn op echte verhalen. Ze kunnen verschillen met jouw ervaring en van wat er mogelijk is in jouw gemeente, organisatie of regio. Laat je hierdoor inspireren!
Raadpleeg de Mysterie Module bijvoorbeeld tijdens een regulier overleg zoals een teamoverleg, casuïstiekoverleg, een afstemmingsoverleg tussen beleid en uitvoering. Of tijdens een (kick-off) bijeenkomst met interne en/of externe samenwerkingspartners. Dit kunnen digitale of fysieke bijeenkomsten zijn. Kies daarbij voor casussen die goed aansluiten bij het werkveld van de mensen die het mysterie gaan ontrafelen.
Kun je geen collega’s vinden om het mysterie te ontrafelen? Of heb je hier geen tijd voor? Je kunt er ook voor kiezen om alleen naar de ervaringen te luisteren zonder de bijbehorende mysteries te ontrafelen.
- Tijdsduur per casus: circa 35 minuten + 10-25 minuten voorbereiding
- Ideaal aantal deelnemers: 3-6 mensen
-
Rolverdeling
Bij het behandelen van de casussen zijn er twee rollen: er is één verteller en de overige deelnemers vormen het samenwerkingsverband.
- De verteller is de mysterie-eigenaar en de spelleider.
- De andere deelnemers vormen het samenwerkingsverband en proberen samen het mysterie te ontrafelen.
De organisator (of initiator) van de bijeenkomst besluit voor de bijeenkomst wie de verteller is.
Voorbereiding
10 min
De voorbereiding is alleen voor de verteller en wordt idealiter vóór de bijeenkomst gedaan:
- De verteller kiest voor de bijeenkomst één van de tien casussen.
- De verteller opent de casus en bestudeert het mysterie en de bijbehorende oplossing.
Als het werken met de Mysterie Module nieuw is voor de verteller, is 15 minuten extra tijd nodig om de handleiding te bestuderen. Dit zorgt ervoor dat de verteller het samenwerkingsverband soepel kan begeleiden door de twee stappen.
Fysieke bijeenkomst: Op de bijeenkomst is het handig als het mysterie en de audio gedeeld worden via een (groot) scherm met geluid die iedereen kan horen en zien. De verteller heeft een apart (klein) scherm waarop die ook de oplossing en hints kan raadplegen (zodat het samenwerkingsverband deze niet kan lezen).
Digitale bijeenkomst: Tijdens de bijeenkomst is het handig als de verteller twee schermen heeft:
- Om de deelnemers te zien en het mysterie te tonen (met audio). Dit scherm deel je met de deelnemers.
- Om de oplossing en hints tegelijkertijd te kunnen bekijken. Dit scherm deel je NIET met de deelnemer. Venster 2 kan ook een mobiele telefoon zijn.
Stap 1: Kies een casus, lees het mysterie en beluister het audiofragment
5 min
- De organisator geeft een inleiding en vertelt wat de bedoeling is van de Mysterie Module.
- De verteller legt daarna uit hoe de Mysterie Module werkt, wat de rolverdeling is, hoe lang het behandelen van een casus duurt en dat het om fictieve casussen gaat, gebaseerd op waargebeurde verhalen.
- De verteller vertelt welke casus die heeft gekozen en leest het bij de casus horende mysterie voor aan het samenwerkingsverband.
- Vervolgens luisteren het samenwerkingsverband en de verteller samen aandachtig naar het audiofragment.
Stap 2: Ontrafel het mysterie
15 min
- Reflecteer samen op het audiofragment: vraag aan het samenwerkingsverband wat de eerste gedachten zijn, of het herkenbaar is en hoe jullie het zelf zouden doen.
- De verteller zorgt dat het samenwerkingsverband continu zicht heeft op het mysterie.
- De verteller zet een timer van 15 minuten.
- Het samenwerkingsverband probeert in 15 minuten het mysterie te ontrafelen door gesloten (= ja/nee) vragen te stellen. De verteller antwoordt met ja, nee of niet relevant.
- De verteller begeleidt het samenwerkingsverband op gevoel: motiveer ze op zoek te gaan naar antwoorden, om vragen te stellen. Lopen ze een beetje vast? Geef ze dan iets meer informatie of alvast een hint.
- De verteller kan het samenwerkingsverband een beetje op weg helpen door:
- Het aantal elementen van de oplossing (in de opsomming) te benoemen.
- Duidelijk aan te geven wanneer er een element van de oplossing is geraden en hoever ze zijn met het ontrafelen.
- Per mysterie zijn er hints. Deze staan in de oplossing met een ster* aangegeven. De hints worden gegeven als:
- Het samenwerkingsverband een bepaald element van de oplossing raadt. Dan krijgen zij de daarbij behorende hint.
- Het samenwerkingsverband vastloopt.
- Is het mysterie opgelost? Gefeliciteerd! Of is de tijd voorbij? Jullie waren er waarschijnlijk bijna! De verteller leest nu de complete oplossing voor.
Stap 3: Reflecteer op de casus
15 min
- Nu is het tijd om terug te kijken op de casus. De verteller leest de reflectievragen voor en het samenwerkingsverband wisselt kennis en ervaringen met elkaar uit. Niet alle vragen hoeven in de getoonde volgorde aan bod te komen, bespreek vooral wat voor jullie relevant is.
- Om meteen aan de slag te gaan, kun je vanuit de mysteries naar de handreiking ‘Aan de slag met rechtsbescherming’ navigeren.
- Sluit het mysterie af met afspraken over het vervolg. Wat neemt iedereen mee vanuit de casus of het gesprek? Is er behoefte aan een vervolgactie naar aanleiding van de casus? Welke ondersteuning kan de handreiking bieden?
Stap 1: Kies een casus, lees het mysterie en beluister het audiofragment
Huib krijgt minder uitkering en zoekt contact met sociaal raadsvrouw Sarah. Huib kan diep in de schulden komen, als er niet snel wat wordt gedaan aan de mindering van zijn uitkering. In deze gemeente zijn er geen bestaande structuren voor samenwerking.
Waarom werd Huibs uitkering gekort en wat heeft Sarah kunnen betekenen voor hem?
-
Dialoog tussen Huib en sociaal raadsvrouw Sarah:
Sarah: Welkom meneer, gaat u zitten. Fijn dat u er bent. U klonk erg gestresst aan de telefoon. Wat is er aan de hand?
Huib: Nou, een paar weken geleden heb ik een brief gekregen waarin stond dat ik minder uitkering krijg. Ik weet dat ik direct had moeten bellen, maar van die brief raakte ik al zo in de stress … het lukte me gewoon niet. Ik heb al zoveel ellende met de gemeente meegemaakt. Het helpt toch niet.
Stond ik woensdag in de supermarkt, kon ik mijn boodschappen niet meer betalen. Hadden ze m’n uitkering dus echt veel minder gemaakt. Stond ik daar met m'n boodschappen… Straks heb ik niks meer te eten. Gelukkig kwam ik op de terugweg de buurvrouw tegen in de straat en die had wel een tip. Zij zei dat u haar een keer heel goed had geholpen. Zelf kende ik uw functie niet. Sociaal raadslieden? Huh? Wat is dat? Maar ik dacht: ‘ik moet toch iets.’ Dit trek ik niet… Straks raak ik nog diep in de schulden. Ik heb mijn huur nog niet eens overgemaakt.
Sarah: ‘Laten we bij het begin beginnen. Wat is er allemaal gebeurd?’
Huib: Dat begrijp ik dus zelf ook helemaal niet. Waarom het ook via een brief moet… Waarom word ik niet even gebeld?! Er stond alleen in de brief dat ik minder ging krijgen, omdat er iemand bij mij in huis was komen wonen. Maar wij zijn helemaal niks van elkaar - financieel zeg maar. Dus dat zou toch niet uit moeten maken?! Kijk, als het nou mijn partner was, maar het is gewoon een huisgenoot. Nog niet eens echt trouwens. We betalen gewoon voor onze eigen kamers. Hoe moet ik nou weten dat ik daarmee problemen krijg?!
Sarah: Waar maakt u zich het meest zorgen om?
Huib: Dat ik uit mijn huis wordt gezet, omdat ik de huur niet kan betalen. Ik loop nu al een maand achter. Ik weet niet hoe ik dat ooit weer ga inhalen.
Sarah: Kunt u me iets meer vertellen over u en uw huisgenoot?
Huib: Ik mag 'm wel. Een beste vent. Is een ouwe kennis van me. We wonen nu samen daar sinds een paar maanden ofzo. Hij zat omhoog, dus heb ik gezegd dat hij het eens met m’n huurbaas moest bespreken. Dat heeft hij gedaan en de huurbaas vond het best dat hij in de lege kamer kwam. Mij maakt t niet uit, weet je. Is ‘n prima vent, maar ik schiet er verder niets mee op. Ik betaal er niet minder huur om. Maar het is een prima vent en alleen is ook maar alleen. Ik heb er geen problemen mee als hij ook in het huis woont. Ja, nu wel natuurlijk… nu krijg ik problemen.
Sarah: Ik begrijp uw frustratie. U helpt iemand en dan komt ú in de problemen. Ik ga kijken wat hier aan de hand is en of we er een oplossing voor kunnen vinden.
Stap 2: Ontrafel het mysterie
Begin door samen te reflecteren op het audiofragment: wat zijn de eerste gedachten na het horen van het audiofragment? Is het herkenbaar? Hoe zouden jullie het zelf doen?
Vervolgens probeert het samenwerkingsverband in 15 minuten het mysterie op te lossen door gesloten vragen te stellen. Wanneer de verschillende elementen van het mysterie zijn ontrafeld door het samenwerkingsverband, of wanneer er 15 minuten verstreken zijn, leest de verteller de complete oplossing voor.
Merk op: Deze module bevat fictieve casussen die gebaseerd zijn op echte verhalen. De inhoud van een casus kan verschillen met jullie ervaring en wat er mogelijk is in jouw gemeente, organisatie of regio.
De verteller kan het samenwerkingsverband op weg helpen:
- De elementen die geraden moeten worden staan genummerd, benoem hoeveel elementen het zijn, wanneer er eentje is geraden en hoeveel er nog geraden moeten worden.
- Is er een element benoemd dat is gekoppeld aan een hint? Lees dan de bijbehorende hint voor.
-
De sociaal raadsvrouw, Sarah, krijgt toestemming om gegevens van Huib in te zien en te delen en neemt hierna contact op met de gemeente. Ze had een half jaar geleden een vergelijkbare casus en had toen (na lang zoeken) goed contact met Ria, een consulent van afdeling uitkeringen. Ze neemt weer contact op met Ria, die snel bij Sarah terugkomt met een antwoord: de gemeente heeft een melding gekregen*. Een buurtbewoner heeft bij de gemeente gemeld dat er sprake is van samenwonen. Omdat er sprake zou zijn van de kostendelersnorm is de uitkering gekort. Door de vakafdeling is niet gecheckt of er sprake is van kamerverhuur*.
Sarah doet eerst navraag bij de verhuurder of het inderdaad om de verhuur van verschillende kamers gaat. Dat is het geval. Ook bij de gemeente staat geregistreerd dat het om verschillende woonunits ging. Via Ria komt Sarah in contact met Ibrahim van de vakafdeling van de gemeente*, die verantwoordelijk is voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen, om de zaak van meneer te bespreken:
In plaats van een bezwaarprocedure op te starten, wat tot problemen zal leiden omdat Huib tijdens de procedure geen geld zou hebben om zijn huur te betalen, stelt Sarah voor te onderzoeken hoe het besluit om te korten vanwege het toepassen van de kostendelersnorm kan worden teruggedraaid. Sarah benadrukt in het gesprek met Ibrahim dat als deze situatie te lang duurt, Huib diep in de schulden kan raken en bij de gemeente moet aankloppen voor schuldhulpverlening. Ibrahim stemt in om mee te werken. Tijdens een afspraak bij de gemeente tussen Huib, Sarah en Ibrahim, wordt de inschrijving van de kamers als losse woonunits gecheckt en kunnen de huurcontracten worden overlegd. Er wordt besloten dat de kostendelersnorm met terugwerkende kracht van tafel gaat.
Puntsgewijs
- Ze krijgt toestemming van Huib om zijn gegevens in te zien en te delen.
- De sociaal raadsvrouw neemt contact op met de gemeente.
- De gemeente heeft een melding gekregen.
Geef hint: Een buurtbewoner heeft bij de gemeente gemeld dat er sprake is van samenwonen. - De vakafdeling had niet gecontroleerd of er sprake was van kamerverhuur.
Geef hint: Omdat dit niet gecontroleerd was, zou er sprake zijn van de kostendelersnorm en is de uitkering gekort. - Sociaal raadsvrouw heeft contact met verhuurder of het om kamerverhuur gaat.
- Sociaal raadsvrouw heeft een gesprek met iemand van de vakafdeling van de gemeente.
Geef hint: Sarah benadrukt in het gesprek met de consulent van de vakafdeling dat als deze situatie te lang duurt, Huib diep in de schulden kan raken en bij de gemeente zal moeten aankloppen voor schuldhulpverlening. Er wordt besloten geen bezwaarprocedure op te starten. - Contact tussen inwoner Huib, sociaal raadsvrouw Sarah en Ibrahim van de vakafdeling.
- De kostendelersnorm gaat met terugwerkende kracht van tafel.
Stap 3: Reflecteer op de casus
Persoonlijk perspectief
- Wat zijn jullie eerste gedachten nadat de oplossing is voorgelezen?
- Herkennen jullie deze casus? Is de gevonden oplossing realistisch voor jullie?
- Hoe kijk je persoonlijk naar de casus?
- Verschilt jullie kijk op de casus?
- Hebben jullie ook (on)bewust aannames of vooroordelen gehad bij het oplossen van dit mysterie?
Casus specifiek
- Bij wie kan Huib terecht in jullie gemeente?
- Welke organisaties zouden in deze casus in jullie gemeente moeten samenwerken?
- Hoe had jij de casus van Huib kunnen voorkomen in jullie gemeente?
- Hoe informeert jullie organisatie over een besluit dat inwoners raakt? En weten inwoners bij wie ze terecht kunnen als ze vragen hebben over het besluit? Is de informatie duidelijk, laagdrempelig en gemakkelijk te vinden voor inwoners?
- Past jullie organisatie een informele aanpak toe om problemen te voorkomen of op te lossen?
Samen aan de slag met rechtsbescherming
Wat uit dit mysterie kun jij gebruiken om de sociaaljuridische dienstverlening in jouw gemeente te versterken? De Mysterie Module is verbonden met een handreiking: ‘Aan de slag met rechtsbescherming.’ De handreiking bevat een overzichtelijk geheel van context, kennis en praktijkvoorbeelden die kunnen helpen om in jouw gemeente, organisatie of regio een positieve verandering in gang te zetten.
![](https://www.divosa.nl/sites/default/files/styles/paragraph_image_text_width_desktop/public/2023-12/fysieke-mysterie-module.png?itok=_Kd88BOD)
Er is ook een fysieke mysterie module! Deze bevat tien andere casussen met ervaringen van inwoners en uitvoerders. De module kan aangevraagd worden via rechtsbescherming@divosa.nl.