Bijstand veelvoorkomende bron van schulden

Ruim 1 op de 5 bijstandsgerechtigden heeft bijstandsschulden. Dat blijkt uit onderzoek van Universiteit Leiden. Deze bijstandsschulden ontstaan vaak op sleutelmomenten in de uitkering. Daarom vindt Divosa het belangrijk dat gemeenten inzetten op preventie. Bovendien heeft 42 procent van de mensen met bijstandsschulden ook andere schulden. Dit vraagt om een integrale schuldenaanpak.

Het gaat om ruim 286.000 personen met een totale bijstandsschuld van 1,4 miljard euro. Uit het onderzoek blijkt dat bijstandsschulden vaak langdurig open staan. Bijstandsschulden ontstaan veelal rond aanvang en einde van de bijstandsuitkering. Kort na beëindiging van de bijstandsuitkering heeft 33 procent een openstaande bijstandsschuld. Dit vraagt om specifiek (preventie)beleid rond deze sleutelmomenten. 

Dubbelrol

Gemeenten kunnen proactief schuldhulpverlening aanbieden aan mensen met bijstand, vooral aan degenen die in een vroeg stadium van bijstandsafhankelijkheid verkeren. Specifiek preventiebeleid bij beëindiging van de uitkering is van belang. Het is essentieel dat gemeenten een balans vinden tussen hun rol als schuldeiser en hun verantwoordelijkheid als hulpverlener. (Negatieve) ervaringen met de gemeente als schuldeiser kunnen doorwerken in de relatie met andere professionals. Het is van belang dat professionals in hun contact met inwoners hiermee rekening houden.

Wat vindt Divosa?

Eerder concludeerden de onderzoekers dat het afboeken van bijstandsschulden nauwelijks effect had op werk, bijstandsafhankelijkheid en mentale gezondheid. Dit was met name te wijten aan het feit dat men meer schulden heeft dan de bijstandsschulden. Divosa acht daarom een integrale schuldenaanpak noodzakelijk. 

Daarnaast pleit Divosa ervoor dat gemeenten preventief beleid voeren en bijvoorbeeld inwoners goed informeren. Een derde van de schulden ontstaat immers door het overtreden van informatieplicht. Ook blijkt uit de debiteuren analyse dat zeker een deel van de schulden gaat om schulden die zijn ontstaan door fouten van gemeenten.

Mensen hebben recht op een voorspelbaar, zeker en toereikend inkomen. Divosa willen niet dat mensen in de knel komen door inkomensschommelingen veroorzaakt door terugvorderingen en/of verrekeningen veroorzaakt mede buiten de schuld van de inwoner om. Dit vergroot de bestaansonzekerheid van een groep inwoners van wie de bestaanszekerheid al beperkt is.

Hulpmiddelen voor gemeenten

Divosa heeft, in samenwerking met BMC en Stimulansz, de Factsheet Debiteuren uitgebracht, die een goed beeld geeft van de landelijke situatie omtrent bijstandsvorderingen. Het biedt gemeenten ook handvatten bij het omgaan met debiteuren. Bekijk ook de toolkit snelle aanvraag – snel besluit, die kan helpen om bijstandsschulden te voorkomen aan het begin van een uitkering.