Invoering ID-wallet in 2026, proeftuin in Nijmegen gestart

Laatste update: 07 november 2024

Vanaf 2026 zijn alle Nederlandse gemeenten verplicht om een ID-wallet te accepteren als identificatie- en authenticatiemiddel, naast DigiD en eHerkenning. Dit biedt mogelijkheden voor het verbeteren van de gemeentelijke (online) dienstverlening. Tegelijkertijd stelt de invoering van de ID-wallet gemeenten voor nieuwe uitdagingen. De gemeente Nijmegen onderzoekt de kansen, drempels en mogelijke valkuilen in een proeftuin.

Een ID-wallet is een digitale portemonnee (of kluis) waarin je belangrijke persoonlijke gegevens bewaart, zoals je burgerservicenummer, ID-kaart, inkomensgegevens en diploma's. In 2025 kunnen alle Nederlanders vrijwillig beschikken over een ID-wallet die door de Nederlandse overheid gemaakt of erkend is. 

Divosa ziet de potentie van de ID-wallet voor innovatie in het sociaal domein, naast (bijvoorbeeld) de inzet van kunstmatige intelligentie (AI). De ID-wallet kan zorgen voor efficiëntere dienstverlening, waardoor inwoners sneller en beter geholpen kunnen worden. Wel wijst Divosa erop dat de ID-wallet toegankelijk moet zijn voor alle groepen inwoners,  óók de digitaal minder vaardige. Waar nodig moeten gemeenten hun inwoners hierbij ondersteunen. 

Ingangsdatum

De invoering van het ID-wallet-stelsel wordt geregeld via de tweede tranche van de Wet Digitale Overheid (WDO). De geplande ingangsdatum is 1 januari 2026.

Waarom een ID-wallet?

Onze wereld wordt steeds digitaler. Om de mogelijkheden die dat biedt ten volste te benutten, is het belangrijk dat mensen zelf regie hebben over hun digitale leven. Daarbij moeten belangrijke waarden zoals privacy, toegankelijkheid en veiligheid, gewaarborgd zijn. Dit betekent dat mensen hun persoonlijke gegevens die bij de overheid bekend zijn, moeten kunnen inzien. Zij moeten kunnen zien hoe die gegevens gebruikt worden en deze kunnen (laten) corrigeren als dat nodig is. Bovendien moeten inwoners op een handige manier zelf gegevens kunnen delen. Een ID-wallet biedt al deze mogelijkheden.

Wat is een ID-wallet en hoe werkt het?

Een ID-wallet is een app op je telefoon waarin je jouw persoonsgegevens en andere digitale bewijzen − bijvoorbeeld over inkomen, schulden, uitkeringen, diploma's of studiefinanciering − in de vorm van digitale kaartjes veilig kunt opslaan. De opgeslagen gegevens kun je daarna (bijvoorbeeld) gebruiken bij de aanvraag van toeslagen of andere regelingen. Dit kan het dubbel invullen van gegevens voorkomen en veel papierwerk overbodig maken.

Met de door de Nederlandse overheid erkende ID-wallet(s) kun je inloggen, digitaal identificeren, persoonlijke gegevens delen en digitaal ondertekenen bij publieke en private (Nederlandse en Europese) dienstverleners, zonder meer gegevens te delen dan minimaal noodzakelijk is; je bepaalt zelf welke informatie je deelt en met wie. Het is een alternatief voor fysieke kaartjes in je portemonnee, zoals je ID-kaart of rijbewijs.

Betrouwbare bronnen

De gegevens op de kaartjes in de ID-wallet komen uit betrouwbare bronnen, zoals de Basisregistratie Personen (BRP), het UWV, de Belastingdienst en DUO. Daardoor is het zeker dat deze gegevens bij de betreffende persoon horen. Dit maakt nieuwe vormen van online dienstverlening mogelijk, waarbij de inwoner de regie heeft − en houdt − over zijn eigen gegevens.

NL ID-wallet

Omdat ID-wallets van commerciële techbedrijven risico’s met zich meebrengen op het gebied van beschikbaarheid, toegankelijkheid, veiligheid en betrouwbaarheid, heeft de overheid besloten ook een eigen wallet te ontwikkelen: de NL ID-wallet. De ontwikkeling daarvan is in volle gang.

Gevolgen voor de gemeentelijke dienstverlening

De invoering van de ID-wallet zal gevolgen hebben voor de gemeentelijke dienstverlening. Divosa ziet de volgende kansen en uitdagingen:

Kansen:

  • Gemeenten kunnen hun dienstverlening beter stroomlijnen door gebruik te maken van de ID-wallet voor identificatie, authenticatie en het delen van gegevens.
  • Op termijn kunnen gemeenten mogelijk besparen op administratieve kosten door verminderd papierwerk en snellere processen.
  • De ID-wallet kan helpen bij het verminderen van identiteitsfraude, wat de betrouwbaarheid van gemeentelijke diensten verhoogt.

Uitdagingen:

  • Gemeenten zullen hun digitale infrastructuur moeten aanpassen om de ID-wallet te integreren in hun dienstverlening.
  • Gemeenten zullen manieren moeten vinden om inwoners die digitaal minder vaardig zijn, te ondersteunen.

Proeftuin

De gemeente Nijmegen onderzoekt de kansen en uitdagingen in een proeftuin. De rol van kwetsbare, digitaal minder vaardige inwoners krijgt hierbij speciale aandacht.

Privacy en veiligheid

Gegevensdeling is een gevoelig onderwerp, óók in het sociaal domein. Daarom benadrukt Divosa dat privacy en veiligheid topprioriteiten moeten zijn bij de implementatie van de ID-wallet.

Persoonlijke aandacht en maatwerk

De ID-wallet is geen ‘oplossing voor alles’. Traditionele kanalen voor dienstverlening blijven belangrijk. In complexe gevallen zullen persoonlijke aandacht en maatwerk meestal het antwoord blijven.

De rol van Divosa

Divosa zal gemeenten over belangrijke ontwikkelingen rond de invoering van de ID-wallet informeren. We richten een projectpagina ‘ID-wallet’ op onze website in met algemene informatie en een FAQ (veelgestelde vragen). Updates van deze pagina maken we kenbaar via onze socials en de Divosa Nieuwsbrief. Ontvang je de nieuwsbrief nog niet, meld je dan hieronder aan. 

In het voorjaar van 2025 organiseert Divosa een bijeenkomst waarin we de resultaten van de pilot van de gemeente Nijmegen en het verdere verloop van de invoering van de ID-wallet bespreken. Deelnemers krijgen ruim de mogelijkheid om vragen te stellen. 

Meer weten?

Heb je nu al vragen over de invoering van de ID-wallet en de mogelijke gevolgen voor gemeenten? Of wil je meer weten over de pilot in de gemeente Nijmegen? Neem dan contact op met Wendy van den Eeckhout, strategisch informatieadviseur Dienstverlening & Publiekszaken gemeente Nijmegen, e-mail w.van.den.eeckhout@nijmegen.nl, of Jos Huijts, Divosa-procesmanager Bedrijfsvoering en Dienstverlening, e-mail jhuijts@divosa.nl.

Gemeente Nijmegen op het Divosa Najaarscongres

‘De ID-wallet revolutie: kansen en uitdagingen voor gemeenten’

Hoe kunnen processen in het sociaal domein door het gebruik van een ID-wallet gebruiksvriendelijker worden ingericht voor inwoners én gemeenten? Op het Divosa Najaarscongres op 21 november in Rotterdam vertelt Wendy van den Eeckhout, strategisch informatieadviseur bij de gemeente Nijmegen, over de proeftuin in Nijmegen en de mogelijkheden, uitdagingen en valkuilen van (de invoering van) de ID-wallet.

Wil je hierbij zijn? Er zijn nog enkele kaarten beschikbaar! Je kunt je aanmelden via www.divosa.nl/congres. Op het aanmeldformulier kun je aangeven dat je bij deze keuzesessie aanwezig wilt zijn.

Meer informatie

Contactpersoon

Lees meer over Jos Huijts