Meicirculaire 2024: extra geld voor participatie, maar gemeentefinanciën blijven onder druk staan

Op 27 mei is de meicirculaire 2024 verschenen: Rijksoverheid meicirculaire 2024. Met de circulaires informeert het Rijk gemeenten op verschillende momenten in het jaar over de omvang en verdeling van de uitkeringen van het Gemeentefonds. Deze meicirculaire is een doorvertaling van de Voorjaarsnota naar het Gemeentefonds. Oftewel, van de effecten van de besluitvorming van het demissionaire kabinet op de uitkeringen voor 2024 en volgende jaren. De afspraken uit het hoofdlijnenakkoord van het nieuw te vormen kabinet zijn niet in deze circulaire verwerkt, maar zullen terugkomen in de septembercirculaire. 

In dit nieuwsbericht beschrijven we de belangrijkste punten uit de meicirculaire voor participatie en het bredere sociaal domein en geven we vanuit Divosa een korte reactie.

De gemeentefinanciën blijven onder druk staan

In de circulaire staat dat er na weken van constructief overleg afspraken zijn gemaakt tussen Rijk en medeoverheden over stabielere en beheersbare financiering. De gesprekken gingen onder meer over de gemeentefinanciën, die door een korting op de jaarlijkse ophoging onder druk staan. Door die korting hebben gemeenten vanaf 2026 ongeveer € 3 miljard minder te besteden, blijkt uit deze set antwoorden op feitelijke Kamervragen (tabel 20 in antwoord op vraag 26). De nieuwe afspraken met het Rijk veranderen niet wezenlijk veel aan die situatie. De opschalingskorting is weliswaar van tafel, wat gemeenten vanaf 2026 jaarlijks € 675 miljoen extra oplevert, maar daar staat een eenmalige korting van € 675 miljoen in 2025 tegenover. Divosa vindt het positief dat is afgesproken dat er een aparte financiering voor de Wmo komt, waardoor beter rekening gehouden kan worden met stijgende uitgaven vanwege de vergrijzing. Hiervoor is een bedrag gereserveerd van € 75 miljoen in 2026, oplopend naar € 300 miljoen in 2029.

Verminderen van het aantal specifieke uitkeringen

In 2023 is het aantal specifieke uitkeringen (SPUKs) opgelopen naar 153, voor een totaalbedrag van ruim € 18 miljard. De meeste partijen vinden dit onwenselijk vanwege het uitgangspunt dat financiële middelen vanuit het Rijk aan medeoverheden bij voorkeur bestedingsvrij en zonder oormerk ter beschikking worden gesteld. Divosa is het daarmee eens, al kunnen er in enkele gevallen goede redenen zijn om een SPUK te behouden. In de circulaire staat dat Rijk en VNG nog voor de zomer afspraken maken over een plan om te komen tot doorlichting en waar mogelijk het verminderen van het aantal SPUKs. Onduidelijk is wat het hoofdlijnenakkoord, waarin staat dat álle SPUKs met uitzondering van de BUIG over moeten naar de algemene uitkering, betekent voor dit proces.

Extra middelen voor participatie en armoede

De inzet van minister Schouten op de participatie voor mensen met een arbeidsbeperking is in deze circulaire bevestigd. Voor de infrastructuur van de sociale werkvoorziening is incidenteel in 2024 € 64 miljoen beschikbaar gesteld en er is geld toegevoegd voor verhoging van de begeleidingsvergoeding beschut werk, met een reeks van € 23 miljoen in 2024, oplopend naar € 65 miljoen structureel. Verder is de € 40 miljoen structureel vanaf 2024 voor de aanpak geldzorgen, armoede en schulden vastgelegd. Tot slot is er een kleine correctie van de extrapolatie op de integratie-uitkering participatie doorgevoerd van € 8,4 miljoen in 2028 en € 17,9 miljoen in 2029. 

Mutaties in financiering jeugdzorg

Vanuit de Hervormingsagenda Jeugd is door het Rijk een besparingsverlies van € 500 miljoen in 2025 opgenomen. Dat betekent dat deze bezuiniging in 2025 niet meer gerealiseerd gaat worden. De meicirculaire loopt nog niet vooruit op het hoofdlijnenakkoord, waarin is afgesproken om dit deel van de Hervormingsagenda (de bezuiniging van € 511 miljoen) helemaal te schrappen.

Voor niet-beoogde kosten jeugdzorg is een compensatieregeling opgezet. Gemeenten kunnen deze inmiddels aanvragen: Aanvragen specifieke uitkering. Voor deze regeling is in totaal € 60 miljoen gereserveerd. De wijze waarop deze kosten, vanuit het gemeentefonds, worden gefinancierd is beschreven in de circulaire.