Tussenoplossing alleenverdieners: wetsvoorstel naar Raad van State

Het kabinet is het eens over een tussenoplossing voor alleenverdieners die te maken hebben met verschillende inkomensregelingen, die tegen elkaar inwerken. Het gaat om een ingewikkelde kwestie die al jaren speelt en waarvoor pas in 2028 een structurele oplossing zal zijn. Er ligt nu een wetsvoorstel klaar voor de periode tot 2028. Het voorstel gaat nu naar de Raad van State voor advies. De VNG heeft een uitvoeringstoets uitgevoerd, waaruit blijkt dat het wetsvoorstel onder een aantal voorwaarden goed uitvoerbaar is.

Door de tegenstrijdige regels hebben sommige huishoudens niet genoeg geld om van rond te komen. Zij hebben minder te besteden dan inwoners met een bijstandsuitkering. Het wetsvoorstel regelt dat zij de komende jaren een vaste tegemoetkoming krijgen van hun gemeente. Dat gaat helemaal automatisch, een aanvraag is niet nodig. De toeslagen blijven gelijk en het bedrag kan later niet teruggevorderd worden. Het kabinet wil op deze manier mensen zekerheid geven over hun inkomen. De hoogte van de tegemoetkoming is nog niet bekend.

Tegenstrijdige regels

In deze zaak is sprake van een complex samenspel van regels voor belasting, toeslagen en sociale zekerheid, die elkaar in de weg zitten. Een grote groep inwoners is hierdoor in de problemen gekomen, doordat zij eerder uitbetaalde toeslagen moet terugbetalen. Het betreft ongeveer 6400 huishoudens, waarbij de ene partner een UWV-uitkering heeft en de ander (bijna) geen inkomen. Een deel van deze groep krijgt van de gemeente aanvullende bijstand. Samenwonende stellen met een inkomen dat wordt aangevuld tot bijstandsniveau, hebben weliswaar hetzelfde netto jaarinkomen als stellen die alleen een bijstandsuitkering ontvangen, maar hun bruto jaarinkomen is hoger. Om die reden vordert de Belastingdienst een deel van de toeslagen terug. Er is ook een groep die geen aanvullende bijstand krijgt, die hier last van heeft. Ook deze groep komt in aanmerking voor deze regeling.

Lijst

Dankzij een wijziging van de Participatiewet kunnen gemeenten met de tijdelijke regeling ambtshalve een vaste tegemoetkoming toekennen aan een groot deel van de doelgroep alleenverdieners. Het gaat om huishoudens die op de lijst van de Belastingdienst voorkomen. Het Rijk is verantwoordelijk voor de accuraatheid van de lijst, en juridische houdbaarheid van de regeling en gegevensdeling en -verwerking. VNG en Divosa hebben bij het Rijk aandacht gevraagd voor het deel van de huishoudens dat helaas niet op de lijst staat.

Onwetend

Huishoudens die te maken hebben met deze problematiek, maar niet actief bereikt worden via de regeling, kunnen alsnog bij de gemeente aankloppen. Dat is nog niet zo eenvoudig, omdat veel inwoners vaak zelf niet weten dat het probleem in hun huishouden speelt. De nieuwe wet moet volgend jaar van kracht zijn. Tot die tijd geldt nog een andere regeling, waarbij huishoudens zichzelf melden bij de gemeente voor bijzondere bijstand en gemeenten zelf ook actief op zoek gaan om hen te bereiken. Voor gemeenten is dit heel bewerkelijk en arbeidsintensief. Over de huidige werkwijze brengt het kabinet binnenkort een brief naar buiten.
 

Wat vindt Divosa

Divosa vindt dat het ministerie van SZW en het ministerie van Financiën het probleem snel moeten oplossen en trekt hier samen met de VNG in op. De afgelopen maanden hebben deze gesprekken plaatsgevonden en we zijn blij dat het kabinet het probleem en de rol van gemeenten serieus neemt. Het is van belang dat inwoners compensatie zoals toeslagen niet achteraf moeten terugbetalen, maar dat het probleem ‘aan de voorkant’ wordt opgelost. Gebeurt dat niet, dan komen inwoners onder de armoedegrens en kunnen er schulden ontstaan. Ook dan komen gemeenten in beeld, waardoor de werkdruk in de uitvoering alleen maar toeneemt. VNG en Divosa hebben herhaaldelijk benadrukt dat gemeenten voldoende financiële middelen moeten ontvangen voor de uitvoering van de tijdelijke regeling.