Eritrese statushouders vinden hun weg dankzij hun sleutelpersoon

Bijna vier jaar geleden begon Selam Defue als sleutelpersoon bij Avres. Ze begeleidde Eritrese statushouders bij de stappen die zij zelf zeven jaar eerder ook heeft gezet. Inmiddels heeft 50% van de Eritrese statushouders die ondersteuning hebben gehad van Avres het inburgeringsdiploma. Het landelijk benchmarkgemiddelde is 40%. Avres geeft aan dat de inzet van sleutelpersonen hieraan heeft bijgedragen. Avres zet ook een Arabischsprekende sleutelpersoon in. Het aantal geslaagde inburgeraars is bij deze groep ongeveer gelijk aan het benchmarkgemiddelde.

Avres helpt inwoners van Gorinchem, Molenlanden en Vijfherenlanden bij werk en geldzaken. Dit betekent dat zij ondersteunen bij inkomen, werk en re-integratie, schulden en inburgering. Ruim vier jaar geleden besloot Avres sleutelpersonen in te zetten. De sleutelpersonen hebben dezelfde achtergrond (taal en cultuur) als de inburgeraars die ze begeleiden. Uit de KIS-Monitor 2022 blijkt dat 12% van de ondervraagde gemeenten (238) werkt / wil werken met ervaringsdeskundigen / sleutelpersonen om mogelijke taalproblemen in de brede intake te overbruggen. Wat valt er voor andere gemeenten te leren van Avres en Selam?

Sleutelpersonen

Samen met haar Arabischsprekende collega was Selam krap vier jaar geleden de eerste sleutelpersoon bij Avres: ‘Je zag het toen nog niet veel bij gemeenten. Vooral welzijnsorganisaties werkten toen met sleutelpersonen.’ Selam had toen al ervaring als sleutelpersoon bij Werkzaak Rivierenland en Welzijn West Betuwe.

‘Toch was het spannend. Je kunt als gemeente zeggen: we zetten een sleutelpersoon in om contact te maken met statushouders, maar een gemeente moet er goed over nadenken hoe ze het doet. Doe je het alleen voor de taal? Of ook voor de cultuur, en verwacht je ook echt begeleiding door de sleutelpersoon? Als een gemeente daar niet eerst over nadenkt, werkt het niet.’

Selam en haar collega werden door de collega’s die statushouders begeleidden naar werk meteen sterk betrokken bij het werk. Ze zagen al gauw de meerwaarde: ‘Ik spreek dezelfde taal en ken de cultuur. Ik weet bijvoorbeeld dat als iemand me niet aankijkt, dat niet is omdat ze niet wil, maar omdat dat hoort in de Eritrese cultuur. En ik heb zeven jaar geleden dezelfde weg gevolgd toen ik in Nederland kwam. Ik heb dus begrip voor wat statushouders meemaken en voelen. Ik kan ze dankzij mijn ervaringen goed verder helpen.’ 

Al snel wist Selam ook andere medewerkers binnen Avres te vinden: ‘Als ik merkte dat iemand geldproblemen had, dan ging ik bij een collega langs om te vragen of ze er snel eens naar kon kijken. Samen met de statushouder ging ik daarna bij die collega langs. Dat ging heel snel en gemakkelijk.’ Omdat Avres alles onder één dak heeft, zijn die lijntjes kort en wist Selam in korte tijd de weg te vinden binnen de organisatie. ‘Al verwijs ik mensen ook weleens naar welzijnsorganisaties of andere instanties die verder kunnen helpen.’

Selam vindt het heel inspirerend werk: ‘Je moet in het begin je best doen en er tijd in steken. Veel mensen zijn heel voorzichtig in contacten leggen. Ze moeten je eerst gaan vertrouwen. Je kunt ze niet zeggen ‘je moet nu dit of je moet dat’. Maar ik vind het wel belangrijk om te vertellen dat bijvoorbeeld de Participatiewet naast rechten ook plichten heeft. Als je je daar niet aan houdt, dan kan dat gevolgen hebben. Al snel begrijpen mensen wel dat het ingewikkeld is, maar dat ik ze kan helpen. Ze krijgen vertrouwen. Tegelijkertijd leer ik ze ook om zelfredzaam te worden. En uiteindelijk hebben ze me niet meer nodig.’

Door vertrouwen te winnen van de Eritrese statushouders, is Selam een belangrijke schakel tussen collega’s van Avres die mensen in beweging willen brengen naar werk of studie en de statushouders zelf. Een sleutelpersoon zorgt voor wederzijds vertrouwen.

Inburgeren en werken bij Avres

Naast de inzet van sleutelpersonen doet Avres meer om statushouders te helpen met inburgeren. Statushouders die nog onder de oude wet vallen en het inburgeringsexamen nog niet hebben gehaald, nemen deel aan het Project Avanti. Dit doen ze naast hun verplichte inburgering.‘ 32 weken lang krijgen ze hulp om hun Nederlands te verbeteren. Daarnaast zetten ze ook stappen richting werk. Met bijvoorbeeld empowermenttraining, sollicitatietraining, HACCP-diploma (voedselveiligheid) en werknemersvaardigheden. Hierbij hoort ook een beweegprogramma. Zo zijn ze actief bezig en leren ze nieuwe mensen kennen.

Ze werken intern bij Avres om werkritme te krijgen. 'Bij Avres hebben we die werkplekken in huis, zodat mensen hier werkervaring en werkritme kunnen opdoen. Zo kunnen we snel zien welke stappen we samen met de klant kunnen zetten naar betaald werk. Tijdens Avanti kunnen deelnemers de vaktaalapp gebruiken om woorden te leren uit bijvoorbeeld de zorg, de schoonmaak of de groenvoorziening.’ Voor statushouders die onder de nieuwe wet vallen, heeft Avres de module Arbeidsmarkt & Participatie (MAP) ontwikkeld, in samenwerking met partners.

Aan de slag als participatieconsulent

Selam is inmiddels geen sleutelpersoon meer bij Avres. Zij is doorgegroeid naar participatieconsulent en begeleidt nu statushouders met verschillende afkomsten om zelfredzaam te worden en passend werk of een passende studie te vinden.

Als ze er niet uitkomt met bijvoorbeeld een Syrische klant, vraagt ze haar Arabischsprekende collega nog steeds wel eens om raad: ‘Wat betekent dit gedrag en hoe kan ik er het beste mee omgaan? Want in andere culturen betekenen bepaalde dingen soms heel wat anders.’ Selam is blij met de kansen die Avres haar heeft gegeven om verder te groeien en meer te doen in dit werk waar ze zo enthousiast over is.