ISD Kompas: ‘Mensgericht werken levert het beste resultaat’

In de Zuid-Limburgse Parkstad-regio – vroeger ook wel bekend als de Oostelijke Mijnstreek – is de gemiddelde bijstandsdichtheid aan de hoge kant. Het werkgebied van ISD Kompas – de sociale dienst van Parkstad-gemeenten Beekdaelen, Simpelveld en Voerendaal – valt daarbij positief uit de toon, zo blijkt uit de Divosa Benchmark Werk & Inkomen, een samenwerking tussen BMC, Stimulansz en Divosa. 

ISD Kompas legt in de relatie met haar klanten al lange tijd de nadruk op investeren in vertrouwen en de menselijke maat. En dat betaalt zich uit, vindt directeur Chantalle Baburek: ‘We kennen alle klanten in ons bestand en kunnen ze daardoor heel doelgericht ondersteunen.’ 

Cijfers

De benchmarkcijfers die ISD Kompas laat zien, verschillen op belangrijke punten significant met die van andere Parkstad-gemeenten. Dat blijkt vooral uit de verschillen in bijstandsdichtheid in de regio. In de ISD Kompas-gemeenten is de bijstandsdichtheid slechts 3,5%, en daarmee aanzienlijk lager dan het gemiddelde in de Parkstad-regio. 

Chantalle Baburek wijst er direct op dat er ook wel grote verschillen zijn met die gemeenten: Beekdaelen, Simpelveld en Voerendaal hebben niet dezelfde stedelijke problematiek als Heerlen en Landgraaf. Toch levert het ISD Kompas-team een sterke prestatie. ‘De sleutel daarbij is dat we als sociale dienst dicht bij onze klanten staan’, meent Baburek. En ook dat zie je terug in de benchmarkcijfers. Het percentage ontheffingen, waarbij je als klant van elke verplichting wordt ontslagen, is bijvoorbeeld met 10% erg laag. Het aantal voorzieningen op het gebied van werk, participatie en ontwikkeling is met 117% juist erg hoog. 

‘Ieder mens doet ertoe’

Baburek is er trots op dat alle klanten van ISD Kompas tegenwoordig écht in beeld zijn. ‘Daar staat of valt alles mee’,  vertelt ze. Al sinds 2013 is de organisatie bezig met een transformatie van een werkwijze die gericht is op rechtmatigheid, naar een manier van werken die uitgaat van vertrouwen en de menselijke maat. 

Baburek: ‘We hebben er stevig in geïnvesteerd, zodat we nu alle klanten kennen en begeleiden. Het gemakkelijkst is het om je vooral te richten op de goudhaantjes die je relatief gemakkelijk naar werk krijgt. Maar wij werken vanuit de gedachte dat ieder mens ertoe doet, en we kijken goed naar wat haalbaar is en naar wat iemand kán. Voor de één is een vlotte begeleiding naar werk prima te doen, voor de ander is één á twee uur vrijwilligerswerk voor nu het hoogst haalbare. We passen het doel dus aan aan de mogelijkheden van de klant.’ 

Elke stap is er één

‘Heel lang is het financiële stuk het belangrijkste geweest. Er is jarenlang heel hard gestuurd op zo min mogelijk instroom en zo veel mogelijk uitstroom. We verzonnen met elkaar ook allemaal dingen aan de poort om zoveel mogelijk mensen uit die uitkering te houden. Daar zijn we toch anders naar gaan kijken.’ 

Dat er mensen zijn met een hele grote afstand tot de arbeidsmarkt, is een gegeven waar we als samenleving nu eenmaal rekening mee moeten houden.  ‘Wat niet verandert, is dat we natuurlijk het liefste iedereen die het kan naar betaald werk begeleiden’, zegt Baburek. ‘Maar we moeten ons ook beseffen dat ons bestand van klanten gewoon niet meer zo in elkaar zit, en voor hen is elke stap er één.’ 

Het vraagt veel inspanning om daar beweging in te krijgen. Toch moet je die inspanning wél doen en daar géén kosten-baten-analyse op loslaten, vindt Baburek. ‘Natuurlijk verdien je als gemeente de investering die je in sommige mensen doet niet zomaar terug. Maar we hebben óók een sociaal-maatschappelijke taak. Met het begeleiden van mensen naar activiteit, help je mensen wel degelijk vooruit: iedereen is erbij gebaat om actief te zijn en te weten dat je op enig moment ergens wordt verwacht. Zo ga je bijvoorbeeld vereenzaming tegen, maar het draagt ook bij aan de gemeenschap. Het is goed als zoveel mogelijk mensen betrokken en actief zijn. Dáár zetten we ons elke dag voor in.’  

Korte lijn tussen beleid en uitvoering

ISD Kompas is inmiddels zo’n twintig jaar actief als sociale dienst voor Simpelveld, Voerendaal en Beekdaelen. Baburek: ‘We hebben een hele platte organisatie, waar interne lijnen kort zijn. Beleid en uitvoering zitten heel dicht bij elkaar. Dat is eigenlijk altijd onze kracht geweest: beleidsmakers die tussen de uitvoerende collega’s zitten, halen daar informatie en ideeën op waarmee je heel gericht beleid kunt maken.’ Die korte lijnen hebben ook de stap naar het ontvlechten van begeleiding en re-integratie en het toezicht op rechtmatigheid vergemakkelijkt. 

De insteek hierbij is dat de medewerkers van ISD Kompas de dienstverlening voor klanten zoveel mogelijk zélf ter hand nemen. ‘We begeleiden onze klanten allemaal zelf en kopen dus nauwelijks iets in’, zegt Baburek. De nauwe band tussen klanten en de goed geïnformeerde medewerkers van de sociale dienst is een belangrijke succesfactor, maar Baburek is zich ervan bewust dat die niet zomaar een-op-een te vertalen is naar andere gemeenten. ‘We zijn een vrij kleine sociale dienst, waar alle medewerkers elkaar kennen. Als je dat afzet tegen andere gemeenten, dan is dat natuurlijk een ander verhaal.’ 

Medewerkers nauw betrekken

De cijfers uit de Divosa Benchmark Werk & Inkomen worden door ISD Kompas actief ingezet om het gesprek te voeren onder de medewerkers en bestuur. Baburek vindt het belangrijk om de data zoveel mogelijk te delen. De jaarlijkse toelichting op de benchmark door Divosa, BMC en Stimulansz is afgelopen jaar niet alleen gehouden met de staf. Op verzoek van Baburek is deze presentatie dit jaar ook gehouden voor alle medewerkers en voor de wethouders en raadsleden die het Algemeen Bestuur vormen, en dat is goed bevallen.

Inzicht

Baburek: ‘De Divosa Benchmark geeft vooral veel inzicht: hoe zit ons bestand in elkaar en welke effecten heeft onze inzet? Hoe verhouden we ons tot de regio en hoe zit dat landelijk? Op welke zaken hebben we invloed en op welke niet? Wat is bijvoorbeeld de leeftijdsopbouw en hoe ontwikkelt zich die? Het maakt bijvoorbeeld ook veel uit of je veel alleenstaanden of juiste veel gehuwden in je bestand hebt.’

‘We zien nu bijvoorbeeld dat er best wat meer instroom is van jongeren en dat het steeds lastiger wordt om ze te laten uitstromen. Maar dan zie je in de Benchmark dat het gaat om een landelijke trend en dat dit niet alleen bij ons speelt. Dat is belangrijke informatie.’ De medewerkers worden dan ook nauw betrokken bij het bespreken van de benchmarkuitkomsten. Baburek: ‘Natuurlijk is dat voor medewerkers die echt sturing geven aan onze processen belangrijk, maar ik denk ook dat het goed is dat uitvoerende medewerkers op de hoogte zijn en begrijpen hoe het zit en hoe we ervoor staan.’