‘Mentaal kwetsbare inwoners verdienen structurele aandacht’

Vier jaar Hoofdzaak } Werk: we maken de balans op en kijken vooruit. In dit verhaal samen met Marianne Poelman. Alles begint bij de inwoner, vindt Marianne Poelman, wethouder in de gemeente Súdwest-Fryslân. ‘Die mag zeggen wat hij wil met zijn leven. Wat hij daarvoor nodig heeft. Dan pas gaan wij als gemeente bedenken of het mogelijk is om die inwoner daarbij te helpen, en hoe.’ In gesprek met een energieke en visionaire gemeentelijke bestuurder.

‘De inwoner moet daarbij zo weinig mogelijk last hebben van de systemen en regelingen die wij als overheden in het leven hebben geroepen’, vindt Poelman. ‘Wij noemen dat: dicht bij de inwoner beginnen.’ Die manier van werken is een van de uitgangspunten in het bestuursakkoord en dus een opdracht aan het college van burgemeester en wethouders, waar Poelman sinds juni 2022 deel van uitmaakt. Poelman praat er enthousiast over, ze ziet de mogelijkheden in alle geledingen van haar portefeuilles. Poelman: ‘We gaan met hoofd én hart in gesprek met onze inwoners. Als het even kan maken we gebruik van ervaringskennis en -deskundigheid. Ook als dat een andere manier van werken vraagt − daar moeten we aan wennen in de organisatie. Verbinding met de inwoner, daar gaat het om. Dan maakt het uit welke taal je gebruikt, welke houding je aanneemt.’

Afgehaakt

Hoe werkt ‘dicht bij de inwoner’ in een uitgestrekte gemeente van ruim 900 km2 met meer dan 90.000 inwoners, verspreid over 89 woonkernen? Poelman is begonnen met de aanpak van energiearmoede, toen de gemeente merkte dat er veel minder aanvragen voor de energietoeslag binnenkwamen dan je zou verwachten op grond van de gegevens over de inkomenspositie van mensen en isolatieniveau van woningen. 

‘We hebben eerst een data-analyse uitgevoerd’, vertelt Poelman. ‘Waar zitten de mensen met lage inkomens en slecht geïsoleerde huizen? Dan gaan we daar heen. Gewoon fysiek, aanbellen met de laptop onder de arm: kunnen we als gemeente iets voor u betekenen? Flyeren over gemeentelijke steun bij woningisolatie, praten met sleutelfiguren, spreekuur houden in dorpshuizen. Alleen op die manier bereik je mensen die ‘afgehaakt’ zijn. Of liever: afgehaakt lijken. Want als je op deze manier contact met ze legt, dan stellen ze dat meestal erg op prijs.’

Wurkjouwer

‘Dicht bij de inwoner’ werkt ook op andere terreinen, is de overtuiging van Marianne Poelman. ‘Het gaat erom dat je je als gemeente open opstelt, mensvriendelijk, dat je in gesprek gaat met de inwoners.’ Ook als het gaat om toeleiding naar werk, voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld doordat ze een (ernstige) psychische aandoening hebben en moeilijk aan de slag komen. 

De Wurkjouwer vindt ze een goed voorbeeld. De Wurkjouwer (letterlijk ‘werkgever’) is een brede werkgemeenschap, waar iedereen welkom is die de handen uit de mouwen wil steken. Er is een fietsenmakerij, een moestuin, een ontmoetingscentrum. Er worden cursussen gegeven en je kunt er persoonlijk advies krijgen. Van andere bezoekers of van de professionals die er werken. De Wurkjouwer vormt daardoor ook een beginpunt voor stappen op weg naar betaald werk. Voor iedereen, dus ook voor mensen met een (ernstige) psychische aandoening. 

‘Ik ben niet zo van de hokjes’, benadrukt Marianne Poelman. ‘Ik vind het belangrijk dat er plekken zijn waar mensen zich veilig voelen, ongeacht hun achtergrond. Waar ze gehoord worden, gelijkwaardig behandeld. Welk label wij daar als gemeente aan hangen, dat bepalen we pas als iemand een voorziening nodig heeft uit een bepaalde regeling of via specifieke middelen.’

Mienskip

Dan moeten die middelen er wel zijn. Daarom is Poelman blij met de subsidie voor IPS-trajecten voor mensen met een uitkering vanuit de Participatiewet. En vindt ze het eigenlijk absurd dat het gaat om een tijdelijke regeling. ‘Psychische kwetsbaarheid is van alle tijden’, weet Poelman. ‘Dus heb je structureel geld nodig om mensen te helpen.’ Ze wordt wel eens moe van alle incidentele regelingen voor structurele problemen, wil ze maar zeggen. De structurele middelen die de gemeente krijgt van het Rijk zijn ontoereikend, benadrukt ze. ‘En onze eigen middelen zijn beperkt.’ 

Wat ze wel kan doen: zorgen dat de beschikbare middelen zo direct mogelijk ten goede komen aan de mensen voor wie ze bedoeld zijn. De kwetsbare inwoners. ‘Dat is onze rol.’ Marianne Poelman: ‘Bij ons is de mienskip, de gemeenschap, het naar elkaar omkijken nog sterk aanwezig. Ook als je door omstandigheden aan de verkeerde kant van het lijntje terecht bent gekomen. Dat kan iedereen overkomen. Je hoort er dan nog steeds bij. Laten we dat koesteren!’

Dit is een publicatie uit het magazine Hoofdzaak } Werk. Meer lezen? Mail ons: hoofdzaakwerk@divosa.nl.