Oekraïners in Hattem speeddaten op zoek naar werk

Wat doen we met Oekraïense jongeren die een bijbaantje zoeken? Wat doen we met vluchtelingen met een nul-urencontract? Is een Oekraïens rijbewijs wel geldig in Nederland? Elke dag lopen gemeenten tegen nieuwe vraagstukken aan. Een flinke opgave, zeker voor kleine gemeenten. Een kijkje in Hattem.

Een pan staat in de keuken te pruttelen, een bewoner checkt z’n telefoon, twee vrouwen zitten op de bank te kletsen. Een kleine veertig mensen uit Oekraïne worden hier in een deel van het oude verzorgingshuis in Hattem, de gemeente aan de noordrand van de Veluwe, opgevangen. De perfecte locatie, beaamt Ilona Straatman, beleidsadviseur bij de gemeente. ‘Mensen beschikken over een eigen kamer, deze keuken en gemeenschappelijke ruimte.’

Nog even en dan begint hier – op deze woensdagavond – de speeddate. Twee ondernemers, vertegenwoordigers van de Hattemse ondernemersvereniging, gaan in gesprek met de Oekraïense bewoners die op zoek zijn naar werk. De cv’s hebben ze al gekregen. ‘De eerste speeddate was een groot succes, de zaal zat hier vol. Er was te weinig tijd om met iedereen in gesprek te gaan, daarom vandaag nog een speeddate.’

Flinke klus

Werk is duidelijk de volgende stap, zegt Straatman. Eerst zijn de kleine honderd vluchtelingen – de andere helft heeft bij gastgezinnen onderdak gevonden – ingeschreven in de BRP, het leefgeld is geregeld, kinderen gaan naar school. ‘Een flinke klus, zeker in het begin. We zijn met zo’n 12 duizend inwoners maar een kleine gemeente.’

Maar die beperkte gemeentelijke omvang heeft ook voordelen, weet ze inmiddels. De lijntjes zijn kort, de betrokkenheid van de inwoners van de Gelderse gemeente groot. Zaken kunnen in een kleine gemeenschap snel worden geregeld. ‘Nadat iedereen was ingeschreven, hebben vrijwilligers van de Lions de mensen met een internationaal paspoort geholpen bij het openen van een bankrekening en het maken van een cv.’  De andere vluchtelingen zonder geldige legitimatie krijgen een BNG-prepaidkaart.

Er is in die eerste periode ook fietsles gegeven. De fietsen waren al door vrijwilligers geregeld. ‘We zagen gevaarlijke situaties ontstaan op de weg. Mensen die een rotonde van de verkeerde kant op fietsten bijvoorbeeld. Toen hebben we meteen actie ondernomen.’

Vanuit de kerk worden inmiddels op zaterdagmiddag drukbezochte ontmoetingsbijeenkomsten voor de Oekraïners gehouden. Daarnaast wordt vanuit de kerken twee keer per week Nederlandse les georganiseerd. Ook Ondernemend Hattem, de ondernemersvereniging, bood hulp aan. ‘De mensen hier wilden zo graag aan het werk. Vandaar deze meet & greet.’

Flexibel en creatief

Ook de ambtenaren zetten een tandje bij. Zo regelde een collega van Straatman in no time kinderbedjes voor de noodopvang waar de Oekraïners de eerste tijd werden opgevangen. ‘Ze had een oproepje gedaan op Facebook en kreeg zoveel reacties. Haar garage stond binnen de kortste keren vol met campingbedjes.’

Een andere collega sprong op de fiets toen ze hoorde dat een Oekraïens meisje op haar eerste dag viel en een tand afbrak. ‘Op naar de tandarts, en een ijsje voor de schrik.’

Flexibel en creatief, die eigenschappen zijn wel nodig bij de regelen van de opvang, weet Straatman. ‘Elke dag weer krijgen we vragen. Pas nog was het hondje van een van de bewoonsters aangereden en overleden. Met daarna de vraag of hij begraven kon worden. Dat was echt hartverscheurend. Deze mevrouw was helemaal alleen – met haar hondje – naar Nederland gekomen. Haar huis in Oekraïne is helemaal verwoest, en nu dit.’

Held

De huiskamer loopt al aardig vol. Ook wethouder Carla Broekhuis komt een kijkje nemen. De ondernemers Jeroen van Werven en Kees Leppink – ‘thuis in de arbeidsbemiddeling’ – zijn aan een apart tafeltje aan het ‘speeddaten’ met de eerste kandidaat van vandaag.

Tolk Muhadyuddin Masood vertaalt. Hij is momenteel de held van Hattem. Masood kwam, nadat zijn bedrijfje door corona failliet ging, in de bijstand terecht. Met hulp van de gemeente was hij net weer aan de slag als taxichauffeur. ‘En nu dus ook als tolk’, vertelt hij. Hij spreekt maar liefst zes talen. ‘Mensen zitten met zoveel vragen’, zegt hij snel, terwijl de volgende kandidaat aan het tafeltje voor de speeddate plaatsneemt.

Samen met coördinator Jan-Erik Barendsen van Vluchtelingen Contact Hattem is Masood hier dagelijks te vinden. De gemeente heeft ook Barendsen voor een aantal uur per week ingehuurd om de Oekraïners met raad en daad bij te staan.

Geen probleem

Victoria neemt plaats. Ze glimlacht wat verlegen naar de drie heren aan tafel. Masood vraagt haar naar haar werkervaring. Ze heeft in Oekraïne als tandartsassistent en als leerkracht gewerkt. In Nederland wil ze alles aanpakken. Engels spreekt ze niet. ‘Ik kan wel acht uur per dag werken. Dat is geen probleem’, knikt ze. Haar man is ook al aan het werk.

Stilzitten is niets voor haar, vertelt Victoria. De twee bemiddelaars aan tafel schrijven aandachtig mee. Het is even zoeken naar geschikt werk voor vrouwen die geen Engels spreken en niet over eigen vervoer beschikken. ‘Daar moeten we even wat meer moeite voor doen, maar we gaan ons netwerk weer aanboren. Even aan de boom schudden’, zegt bemiddelaar Leppink. ‘Over een week komen we weer terug.’

Een groot deel van de Oekraïense mannen in Hattem is al aan het werk. In de plaatselijke supermarkt, in de schoonmaak (drie mensen werken inmiddels in de schoonmaak van het woonzorgcentrum waar de opvang zit), en bij een rioleringsbedrijf in Zwolle. Een jonge ingenieur die vloeiend Engels spreekt, heeft ook al een paar gesprekken gehad.  ‘En een vader en zoon kunnen samen aan de slag en een auto van het bedrijf gebruiken’, vertelt Leppink aan Ilona Straatman.

Deze fase zorgt weer voor allerlei nieuwe vraagstukken, ziet de beleidsadviseur. ‘Is een Oekraïens rijbewijs wel geldig? Wat doen we met die jongen van zestien die een bijbaantje wil? Nu stopt zijn leefgeld volledig, dus kan hij niet aan het werk. Het zakcentje dat hij met vakkenvullen verdient, is niet genoeg.’ Ze hoopt dat de nieuwe leefgeldregeling meer ruimte biedt voor maatwerk. Dat geldt eveneens voor Oekraïners die met een leercontract aan het werk willen en onregelmatig werken. ‘Werk betekent nu eenmaal dat het leefgeld stopt.’

De volgende beer op de weg dient zich ook al aan. ‘Tot wanneer kunnen ze hier in de opvang blijven? We hebben deze ruimte officieel voor een half jaar gehuurd en dit gebouw moet uiteindelijk gesloopt worden. Maar hoelang deze mensen in Nederland blijven? Ik denk dat niemand dat nu weet.’