‘Werk kan sterk bijdragen aan een zinvol bestaan’

Vier jaar Hoofdzaak } Werk: we maken de balans op en kijken vooruit. In dit verhaal samen met Ard van Oosten. Hij is optimistisch. En hij maakt zich zorgen. Op allerlei terreinen, ook als het gaat om de aandacht voor betaald werk voor mensen met een psychische aandoening. Ard van Oosten, één van de drijvende krachten achter de GGZ Zorgstandaard ‘Arbeid als medicijn’ geeft zijn visie.

Van Oosten is een man die hardop nadenkt, afweegt, nuanceert. Een gevoelig man ook, een psychiater die de tijdgeest terugziet in zijn behandelpraktijk: een samenleving die veel eist van de burger en de cliënt die vervolgens, als het tegenzit, veel eist van zijn behandelaar. ‘Ongemak mag er niet meer zijn. Er moet gelijk een oplossing komen. Liefst van buitenaf. Maar gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte en ongemak, zoals Machteld Huber (1) al zei. Soms is die ziekte, dat ongemak een gegeven. Gezondheid is dan het vermogen om hier adequaat mee om te gaan.’

Kansen

Van Oosten ziet kansen voor mensen met een psychische aandoening, nu werkgevers maar met moeite aan personeel komen. ‘In een krappe arbeidsmarkt gaat de gunfactor een rol spelen. Je kunt als werkzoekende bepalen: gun ik deze werkgever mijn inzet, mijn capaciteiten? En zo ja, op welke manier en onder welke voorwaarden? In deze tijd loont het voor werkgevers nog meer om menselijk te zijn, om rekening te houden met de persoon van je werknemer. Dat biedt kansen.’ 

Tegelijkertijd ziet hij ook risico’s in de manier waarop betaald werk in onze samenleving georganiseerd is. Hoge werkdruk, veel slecht betaald werk dat zo weer kan ophouden. ‘Als je arbeid omschrijft als ‘medicijn’, moet je ook waarschuwen voor de bijwerkingen. Voor sommige mensen, in bepaalde situaties kan hun werk ‘vergif’ zijn. Dodelijk zelfs. Het is altijd maatwerk: wat past bij jou, waar ben je op je plek? Werk kan sterk bijdragen aan een zinvol bestaan. Het voordeel van een krappe arbeidsmarkt is dat je heel gericht op zoek kunt naar een werkplek die past.’ Daarom is Van Oosten blij met initiatieven als Hoofdzaak } Werk, die daarbij ondersteunen.

Ruimte

Ondertussen neemt Van Oosten ook andere maatschappelijke trends waar, die niet bevorderlijk zijn voor de mentale gezondheid. De zucht om snel geld te verdienen. De mogelijkheid om je, via sociale media, voortdurend met anderen te vergelijken. Hoge sociale eisen, waardoor je voortdurend je best moet doen om ‘erbij te horen’. Van Oosten: ‘Als je tot een groep behoort, dan hoor je erbij, punt. Ook als je daar niet je best voor doet. Maar als ik tegen jou zeg: je moet iets gaan doen om erbij te mogen horen, dan zet ik jou eigenlijk al apart, buiten de groep.’ 

Dat inzicht is relevant voor de arbeidsre-integratie van mensen met een psychische kwetsbaarheid, vindt Van Oosten. Die is wat hem betreft nu nog veel te veel op het individu gericht. ‘Jij moet je eerst aanpassen, voordat je in een werkomgeving past, in plaats van de werkomgeving aan te laten sluiten bij de persoon. Soms kan het inderdaad waardevol zijn als mensen bijvoorbeeld hun sociale vaardigheden vergroten. Maar er moet in bedrijven en organisaties meer ruimte komen voor wat mensen al aan mogelijkheden in huis hebben. De kernvraag daarbij is: hoe en waar kun jij de meeste waarde toevoegen? Het antwoord is voor iedereen anders.´

Dit is een publicatie uit het magazine Hoofdzaak } Werk. Meer lezen? Mail ons: hoofdzaakwerk@divosa.nl