Lichte stijging bijstandsbestand ondanks aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt

Ondanks de aanhoudende krappe arbeidsmarkt is het bijstandsbestand in 2024 met 0,8% gestegen. Gemeenten met minder dan 50.000 inwoners zagen een grotere stijging (1,7%). In grotere steden steeg het bestand met 0,7%. Als we alleen naar de algemene bijstand kijken, dus zonder IOAZ, IOAW en Bbz, dan zien we een landelijke stijging van 1,5%. Dat blijkt uit de Jaarrapportage 2024 van de Divosa Benchmark Werk & Inkomen, een samenwerking van Divosa, BMC en Stimulansz.

De Divosa Benchmark Werk & Inkomen Jaarrapportage 2024 is gebaseerd op cijfers van 242 deelnemende gemeenten. Zij vertegenwoordigen 85% van het bijstandsbestand. Daarmee zijn de cijfers representatief voor heel Nederland.

Aandeel jongeren in de bijstand stijgt

Het aandeel jongeren (leeftijdscategorie 18 tot 27 jaar) is opnieuw gestegen met 1 procentpunt: in 2024 maakten zij 11% uit van het bijstandsbestand. In de jaren 2018-2023 schommelde dit percentage tussen de 9 en 10%. In 2024 nam het aantal bijstandsuitkeringen in deze leeftijdscategorie relatief het sterkst toe, met ruim 7 procent (3.000 mensen). 

59% van de gemeenten ziet bijstandsbestand stijgen

In 59% van de gemeenten steeg het bijstandsbestand. Het bijstandsbestand stijgt wanneer de instroom hoger is dan de uitstroom. In sommige gevallen is er sprake van een lage uitstroom bij gemeenten, waardoor het bijstandsbestand stijgt. In andere gevallen is een dalend bestand sterker toe te wijzen aan een stijgende instroom. 

In 2024 was het instroompercentage in de bijstand 25,3%. In 2023 lag het instroompercentage op 24,1% en in 2022 op 22%. Dit was het laagste instroompercentage sinds 2013.

In 2024 is de uitstroom ten opzichte van 2023 heel licht gestegen, naar 23,8%. In 2023 zagen we nog een daling van het uitstroompercentage, van 26% in 2022 naar 23,4% in 2023. Dit was het laagste uitstroompercentage sinds 2013.

Minder uitstroom naar werk 

Er zijn verschillende redenen waarom een bijstandsuitkering gestopt kan worden. De meest voorkomende reden is dat iemand aan het werk gaat, en daardoor meer inkomsten heeft dan de bijstandsnorm. In 2024 stroomde 35% van de uitstromers uit naar werk. Dit is een daling ten opzichte van voorgaande jaren; in 2023 was dit 36%, in 2021 en 2022 ongeveer 40%. In de praktijk zien we dat gemeenten steeds vaker te maken hebben met een doelgroep die een grotere afstand heeft tot de arbeidsmarkt.

Een andere belangrijke uitstroomreden is 'verloop' (in 2024 33%, in 2023 31%). Hieronder vallen: het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd, detentie, verhuizing buiten de gemeente en het aangaan van een relatie met een partner met voldoende inkomsten. De toename van verloop kan waarschijnlijk deels verklaard worden door vergrijzing van het bijstandsbestand en meer uitstroom richting AOW.

Negen kerncijfers

Onderstaande afbeelding bevat de negen kerncijfers over de uitvoering van de Participatiewet in 2024. De Jaarrapportage Divosa Benchmark Werk & Inkomen 2024 bevat een uitgebreide toelichting op deze cijfers.

Stijgende trend inzet loonkostensubsidie zet sterk door

Loonkostensubsidie is een bewezen effectief instrument om mensen met een arbeidsbeperking aan werk te helpen. Het geeft werkgevers de financiële ruimte om mensen in dienst te nemen die door een arbeidsbeperking minder dan 100% productief zijn. 

Het percentage personen met loonkostensubsidie in het kader van de Participatiewet was in 2024 13%. Ten opzichte van 2023 is dit een sterke stijging van 4 procentpunt. Het aantal loonkostensubsidies, afgezet tegen het volume BUIG, vertoont al jaren een stijgende trend: van 0,4% in 2015, naar 7% in 2022, 9% in 2023 en 12,9% in 2024. In 2024 waren ruim 36.490 mensen met loonkostensubsidie aan het werk.