Mismatch behoefte en aanbod sociaaljuridische ondersteuning in de buurt

In gemeenten waar veel slachtoffers van de toeslagenaffaire wonen, is er relatief minder sociaaljuridische ondersteuning. Uit onderzoek van de Hogeschool Utrecht, uitgevoerd in opdracht van Divosa, komt naar voren dat er sprake is van een mismatch tussen de vraag en het aanbod. Divosa spreekt van een pijnlijke situatie en pleit voor landelijke afspraken voor een minimumaanbod aan sociaaljuridische ondersteuning in het hele land.

Uit onderzoek dat Divosa het lectoraat Toegang tot het Recht van de Hogeschool Utrecht heeft laten doen, blijkt dat hoe meer inwoners een gemeente heeft, hoe meer aanbod er is. Maar ook dat gemeenten met rijke inwoners meer fysieke locaties met sociaaljuridische ondersteuning hebben. In gebieden met veel mensen met problematische schulden is er minder variatie in sociaaljuridische ondersteuning, zoals hulp bij scheidingen, schulden, werk of wonen. ‘Dat is opmerkelijk: je zou verwachten dat er in gemeenten met veel inwoners in armoede, meer en breder aanbod is, maar dat is dus niet zo. Laagdrempelige toegang tot eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning kan veel problemen voor mensen in kwetsbare situaties voorkomen,’ zegt Nikki Lübeck, programmamanager rechtsbescherming bij Divosa.

Er lijkt evenmin aansluiting te zijn tussen het aanbod van sociaaljuridische ondersteuning in een gemeente en het aantal inwoners met een migratieachtergrond. ‘Ook daar kijken we van op. Het zou voor de hand liggen als dat verband er wel is, vanwege taalbarrières en omdat migranten de regelingen minder goed kennen’, zegt Nikki Lübeck. Verder blijkt dat in stedelijke gebieden het aanbod gevarieerder is dan op het platteland.

Onderzoeksmethode

Voor het onderzoek zijn statistische analyses gedaan naar het aantal fysieke locaties dat eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning biedt in een gemeente. Ook is gekeken naar de soorten ondersteuning. Er is gewerkt met gemiddelden, dus het onderzoek geeft geen informatie over individuele gemeenten. Ook de kwaliteit van de dienstverlening is niet meegenomen. ‘We moeten daarom oppassen met het trekken van te snelle conclusies’ zegt Majda Lamkaddem, associate lector Toegang tot het Recht, ‘maar de gevonden mismatches tussen behoefte en aanbod verdienen dringend de aandacht van beleidsmakers.

Versnipperd aanbod 

Uit onderzoek dat Divosa eerder liet doen, kwam al naar voren dat het aanbod eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning in Nederland erg versnipperd is. Divosa vindt dat iedereen recht heeft op sociaaljuridische ondersteuning in de buurt, ook als je weinig geld of migratieachtergrond hebt of op het platteland woont. Daarom werkt Divosa nu aan de ontwikkeling van een landelijke ‘sociaaljuridische kaart’ die gemeenten en sociaaljuridische dienstverleners moet helpen om inwoners goed door te verwijzen en samenwerkingen te zoeken.