Blijvend leren in de inburgering: ‘Er zijn steeds nieuwe vragen die opkomen’

Ontmoeting en interactie met andere gemeenten en partners, regionale en landelijke kennis uitwisselen, maar ook praktische oplossingen. Deze kenmerken van de Community of Practice Inburgering - Hart van Brabant maken een community succesvol volgens de deelnemers. Communitytrekker Mehri Samim en procesbegeleider Nora Hammidi vertellen hoe je samen met belanghebbenden een onderbouwde keuze maakt over de inhoud en vorm van een leernetwerk. 

Nora Hammidi was als procesbegeleider betrokken bij de community in Hart van Brabant. ‘Ik vond het meteen een interessante opdracht. Ik vind het mooi om te zien en te faciliteren hoe mensen vanuit een praktijk die ze zelf goed kennen oplossingen ontwikkelen. Te midden van een ongelofelijk uitdagende context. En daarin een waarderende benadering te hebben: welke aanpakken binnen en buiten de regio lopen goed die we kunnen benutten?’

Voortzetting 

‘Sinds de Wet inburgering 2021 van start is gegaan, is er al veel verbeterd’, zegt communitytrekker Mehri Samim. ‘Maar we zijn er nog niet. Samen leer je meer dan in je eentje en bereik je ook meer. Je leert door ervaringen van je collega’s, je komt tot oplossingen waar je in je eentje of binnen je eigen organisaties misschien niet op uit was gekomen. Dat alleen al is een belangrijke reden om als netwerk samen te blijven leren.’

Om de CoP voort te zetten, werd begin 2024 een verkenning uitgevoerd naar hoe dit vervolg eruit zou kunnen zien. Nora: ‘Op basis van literatuur en de ervaring van andere CoP’s hebben we in kaart gebracht welk type leernetwerken passend zijn. Het is afhankelijk van het doel dat je hebt. Zo ontstond een keuzemenu (zie kader). Ook hebben we een enquête uitgevoerd onder al onze deelnemers: wat zijn prangende thema’s? Over welke leervormen ben je het meest enthousiast? De resultaten hiervan hebben we besproken bij een bijeenkomst waar zowel gemeenten als partners op beslisniveau aanwezig waren.’ 

De CoP Hart van Brabant bestond uit Brede Bijeenkomsten, klantmanagersoverleggen en verdiepingsgroepen. ‘Een van de belangrijke adviezen is: zet in op een mix van leer- en netwerkvormen om elkaars werkcontext echt te snappen. De Brede Bijeenkomsten zijn er om het regionale netwerk te informeren en inspireren en het klantmanagersoverleg vormt een belangrijke brug naar beleid om overkoepelende signalen en knelpunten beleidsmatig aan te kunnen pakken.’

Focus op jongeren

‘Uit de enquête weten we dat er behoefte is om jongeren meer aandacht te geven. Hoe sluiten we aan bij jongeren die gaan inburgeren? Hoe doen we recht aan de capaciteiten die zij hebben en kunnen we hen ondersteunen in mentaal welbevinden?’

Kennis komt vanuit de regio zelf, andere gemeenten die al specifieke jongerentrajecten hebben ontworpen en van experts op het terrein van trauma en cultuursensitief werken met jongeren. Deelnemers komen uit de klantregie, beleid, leerplicht, (taal)onderwijs, ISK, jeugdhulp, gezinsbegeleiding, maatschappelijke begeleiding en ieder ander die zich beroepshalve betrokken voelt bij jongeren vanaf 16 jaar die hun weg nog moeten vinden in Nederland. ‘En natuurlijk nemen inburgeringsplichtige jongeren zelf ook deel.’

Praktische oplossingen

Een ding is zeker: de animo om met elkaar door te blijven leren is er. Maar liefst 98 procent van de CoP-deelnemers die de enquête invulden, zegt door te willen in een vorm van een lerend netwerk. Nora: ‘Deelnemers zagen de CoP-bijeenkomsten als een moment om knelpunten, maar ook succesverhalen, met elkaar te delen. De toegevoegde waarde zit hem in de interactie. Daar ontstaat kennis en de bereidheid om samen uitdagingen aan te gaan. Een gemeente deelt bijvoorbeeld een aanpak waar anderen ook wat mee kunnen. Of een klantmanager die een hele lastige situatie deelt en zich gesterkt voelt wanneer anderen de situatie herkennen. Zo werd er verteld over iemand die aan het einde van haar inburgeringsproces stond, ontzettend graag wilde slagen en nog een paar maanden te gaan had, maar door mentale problemen werd ingehaald. Hoe kan je dan uitstel of vrijstelling aanvragen?’

De CoP bracht de deelnemers ook praktische oplossingen, zegt Mehri. ‘Onze CoP heeft geleid tot een gezamenlijke begrippenlijst. Deze kan uitvoerende professionals ondersteuning bieden om eenduidige taal te gebruiken tijdens het inburgeringsproces. Ook zijn er praatplaten gemaakt voor de gesprekken van klantmanagers met inburgeraars. Daarin zijn de stappen in de verschillende inburgeringsroutes gevisualiseerd. Met onder meer foto’s van herkenbare situaties en minimale, toegankelijke tekstblokjes. Het visuele werkt voor statushouders. De platen zijn in meerdere talen beschikbaar. De gemeente Tilburg nam het voortouw voor de platen en heeft ze verder ontwikkeld in samenwerking met de CoP. Zo testte de CoP de concepten bij professionals en ruim 50 statushouders, wat waardevolle informatie opleverde. Andere gemeenten in de regio kunnen gebruikmaken van de opzet van de platen en ze aanpassen naar hun eigen context.’

Verschillende rollen

Nora: ‘Zorg er ook voor dat er iemand is die het leernetwerk blijft aanjagen. Deelnemers hebben een hoge werkdruk. Dan is het belangrijk dat er iemand is die kan (mee)signaleren, ondersteunen en faciliteren. Houd de vraagstukken behapbaar voor de groep. Dat was met het onderwerp begeleiding naar en op de werkvloer een uitdaging: dit is verschillend georganiseerd in de verschillende gemeenten. Blijf dus evalueren en kiezen met elkaar: wat heeft dit jaar onze aandacht nodig? Dat moet onderdeel zijn van het leerproces.’

Voor het succes van een lerend netwerk zijn er specifieke rollen met bijbehorende kwaliteiten nodig, zegt Nora: ‘In de CoP kwamen die rollen en kwaliteiten terug in de vorm van een communitytrekker en procesbegeleider.’ Mehri: ‘Een community samenstellen doe je vooral door te luisteren naar wat de groep belangrijk vindt. Welke thema’s liggen hen aan het hart? Waar liggen de prioriteiten? Een communitygevoel behoud je door bovenstaande regelmatig met een bepaalde openheid met elkaar te bespreken, door verwachtingsmanagement en door tussendoor contact te houden met de deelnemers. Daarmee houd je de motivatie hoog.’

Groeiend netwerk

Terugkijkend op het proces heeft de CoP waardevolle inzichten, kennis en ervaringen opgeleverd, zegt Mehri. ‘Hoe een netwerk elkaar kan versterken door daadwerkelijk bij elkaar te komen, de tijd te nemen om praktijkervaringen uit te wisselen, proces te vertragen om samen na te denken over mogelijke oplossingen en deze vervolgens toetsen in de praktijk.’

Het netwerk heeft een groei doorgemaakt, zegt Nora. ‘De groep is breder geworden. Er nemen bijvoorbeeld meer mensen deel vanuit participatie en jeugd. Dat heeft veel bijgedragen. De mooiste opbrengst is dat de groep zich nu op eigen initiatief hard maakt voor het voortbestaan.’