Overslaan en naar de inhoud gaan

Factsheet bijstandbudgetten 2022

Laatste update: 08 november 2023

Terugblik 2022

Vangnetuitkering

Gemeenten met een groter tekort dan de eigen risicodrempel, kunnen een beroep doen op de vangnetuitkering. De kosten voor deze vangnetuitkeringen worden door alle gemeenten gezamenlijk gedragen.

Een gemeente komt in aanmerking voor de regeling als er een tekort van meer dan 7,5% op het definitieve budget van 2022 is én er sprake is van een cumulatief tekort van meer dan 7,5% over de jaren 2020, 2021 en 2022, berekend over het definitieve budget 2022. Gemeenten die in aanmerking komen voor de vangnetregeling krijgen de helft van hun tekort tussen 7,5 en 12,5% vergoed. Alles boven de 12,5% krijgen zij volledig vergoed. 

Voor de aanvraag van een vangnetuitkering dient een gemeente een verklaring op te stellen met een analyse van de oorzaken van het tekort en een overzicht van de maatregelen die zijn genomen om het tekort terug te dringen. Deze verklaring dient de instemming te hebben van de gemeenteraad. De Toetsingscommissie vangnet Participatiewet beoordeelt deze aanvragen en adviseert de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioen over het al dan niet toekennen van een vangnetuitkering.

Hoewel er in 2022 nog net sprake was van een macro-overschot, is er een groeiend aantal gemeenten met een tekort op het BUIG-budget. Over 2022 hebben daarom weer meer gemeenten een uitkering aangevraagd dan in de twee voorgaande jaren. In 2023 heeft de Toetsingscommissie Vangnet voor het eerst proactief alle gemeenten benaderd die mogelijk gebruik zouden kunnen maken van een vangnetuitkering en een voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd. Uiteindelijk zijn de aanvragen van 25 gemeenten goedgekeurd en zal er naar verwachting 8,6 miljoen worden uitgekeerd.

Aan de slag met een analyse voor het aanvragen van een vangnetuitkering?

Gemeenten die te maken hebben met een groot tekort (>7,5%) op het BUIG-budget kunnen een vangnetuitkering aanvragen. Een belangrijk onderdeel van deze aanvraag is het kunnen aantonen dat er analyses zijn verricht om inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaken van het tekort en welke maatregelen zijn / worden genomen. Maar ook voor gemeenten zonder (meerjarig) tekort is het zinvol om goed in beeld te hebben welke factoren van invloed zijn op het budgetresultaat.

De kosten van bijstand vormen eigenlijk een simpele P(rijs) x Q(uantiteit)-berekening. Hier kunnen wellicht veel factoren worden benoemd, maar die zijn veelal terug te leiden tot een van de zeven onderwerpen:

  1. Hoogte instroom
  2. Hoogte uitstroom
  3. Gemiddelde duur van de uitkering
  4. Gemiddelde prijs van de uitkering
  5. Participatiebeleid
  6. Handhaving en incasso
  7. Bedrijfsvoering

Voor gemeenten die deelnemen aan de Divosa Benchmark Werk en Inkomen, kan het rapport Handreiking Vangnetuitkering worden gebruikt als houvast om te starten met een analyse van de uitgaven en inkomsten van het afgelopen jaar.