Divosa Benchmark Werk & Inkomen • Jaarrapportage 2020

Winter

• Rapport 'In wat voor land willen wij werken? Naar een nieuw ontwerp voor de regulering van werk’ (Commissie Regulering van Werk, januari 2020)
• Rapport ‘Het betere werk: de nieuwe maatschappelijke opdracht’ (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, januari 2020)
• Nieuwsbericht 'Strengere toets op toegang bijstand na fraude' (Divosa, januari 2020)

In januari 2020 heeft de toenmalige staatssecretaris van Ark een wetsvoorstel ingediend in verband met het uitsluiten van fraudevorderingen voor het vaststellen van het vermogen. Op verzoek van haar opvolger heeft de Eerste Kamer dit wetsvoorstel nog niet behandeld, nadat het in september 2020 door de Tweede Kamer was aangenomen. Reden hiervoor is de discussie die ontstond na de zogenoemde boodschappenaffaire in Wijdemeren over hardheid van de Participatiewet. Discussie met relevante partijen (Ombudsman, gemeenten, VNG, Divosa) kan mogelijk leiden tot inhoudelijke aanpassing.

Eveneens in januari kwam het langverwachte rapport uit van de Commissie-Borstlap over de toekomst van de regels rondom werk. De adviesrapporten van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en de Commissie Regulering van Werk (Commissie-Borstlap) pleiten er vooral voor de verregaande flexibilisering van de Nederlandse arbeidsmarkt terug te draaien. Verder roepen ze op tot een renaissance van het actieve arbeidsmarktbeleid. Voor mensen in de bijstand zou dat neerkomen op meer persoonlijke begeleiding en meer mogelijkheden om te leren. Ook wordt de basisbaan in beide adviezen genoemd als sluitstuk van een activerend arbeidsmarktbeleid. Die banen zijn dus bedoeld voor mensen voor wie werken bij een reguliere werkgever geen optie is. Ook niet met loonkostensubsidie.

Voorjaar

• Kamerbrief: Ruimte voor gemeenten om tijdelijk af te wijken van de Participatiewet (Divosa, maart 2020)
• Tozo 1 (en 2 en 3) (Divosa, maart 2020)

In het voorjaar kregen gemeenten te maken met de gevolgen van de coronacrisis. In sneltreinvaart werd een compleet nieuwe regeling opgetuigd (Tozo: Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers) waarvoor naar geschat zo’n 372.000 aanvragen zijn ingediend. (1) Ook was de invloed op de dagelijkse werkzaamheden van gemeenten groot. Klanten konden alleen digitaal worden gesproken. Deze situatie noopte de overheid tot tijdelijke aanpassing van bestaande regels. Zo kregen gemeenten meer ruimte om jongeren zonder zoektermijn van vier weken bijstand toe te kennen en werden ook de regels voor het bepalen van de loonwaarde tijdelijk versoepeld.

Zomer

In de zomer werden veel steun- en noodpakketten van de Rijksoverheid verlengd om de gevolgen van de coronacrisis zo goed mogelijk op te vangen. Naast een verlenging van de Tozo (Tozo 2) waarvoor ongeveer 119.000 aanvragen zijn ingediend kwam er ook een regeling voor flexibele arbeidskrachten (Tofa). Daarnaast werd het voor alle werkenden en werkzoekenden mogelijk een gratis ontwikkelgesprek aan te vragen om ondersteund te worden in de crisisperiode naar andere mogelijkheden op de arbeidsmarkt.

Najaar

In het najaar werd voor de tweede keer de Tozo-regeling verlengd (Tozo 3) waarvoor 139.000 aanvragen zijn ingediend (2). Eind september kondigde het kabinet een aanvullend sociaal pakket aan. Dat richt de pijlen onder meer op de gevolgen van de coronacrisis voor de arbeidsmarkt. Het kabinet zet in op ‘ontschotte’ begeleiding van werk(loosheid) naar werk en scholing vanuit regionale mobiliteitsteams, aanvullend op de bestaande dienstverlening op dat gebied. De regionale mobiliteitsteams bieden ‘crisisdienstverlening’, bovenop de reguliere dienstverlening van gemeenten en UWV om mensen naar werk te begeleiden. Het is een extra investering om te voorkomen dat mensen langs de kant komen te staan.

Het wetsvoorstel Breed offensief is in het najaar ingediend bij de Tweede Kamer. De behandeling heeft echter, mede door de demissionaire status van het kabinet nog niet plaatsgevonden. Invoering zal op zijn vroegst plaatsvinden op 1 januari 2022.