Divosa Benchmark Werk & Inkomen • Jaarrapportage 2020

Een stijgend aantal mensen in de bijstand en duizenden aanvragen voor de Tijdelijke overbruggingsregeling voor zelfstandig ondernemers (Tozo). Deze eerste effecten van de coronacrisis benoemde ik in mijn vorige voorwoord voor de benchmarkrapportage 2019. Inmiddels weten we dat het hierbij niet is gebleven.

Ik bewonder alle inzet door gemeenten voor iedereen die het afgelopen jaar steun nodig had. Gemeenten staan voor de uitdaging om de begeleiding van mensen in de bijstand met gepaste afstand vorm te geven en tegelijk de grote stroom aan bijstands- en Tozo-aanvragen te verwerken.

Nadat de afgelopen drie jaar het aantal mensen in de bijstand landelijk daalde, steeg dit aantal in 2020 met 3,4%. Dit percentage is lager dan de stijging die we zagen in de jaren voor 2016. Maar dat 'het meevalt' zou geen juiste conclusie zijn. Achter die percentages gaan persoonlijke drama’s schuil. En ook nu nog zijn duizenden mensen afhankelijk van tijdelijke steunmaatregelen. Als deze maatregelen aflopen, zal een deel van hen nog steeds ondersteuning nodig hebben. Wat kunnen wij daar als gemeenten aan doen?

Inzetten op activering

Het ritme van het dagelijks leven is sinds maart 2020 op z’n kop komen te staan. De opdracht die wij als gemeenten hebben, is mensen een gevoel van veiligheid terug geven. En ook om ervoor te zorgen dat mensen weer stevige grond onder de voeten krijgen. Pas dan is een volgende stap mogelijk.

We moeten ervoor waken dat we mensen 'afschepen' met een uitkering. Ik vind het belangrijk dat we iedereen blijven uitnodigen om mee te doen. Laten we ervoor zorgen dat niet weer meer mensen langdurig perspectief verliezen. Wat is daar voor nodig? Een combinatie van het gebruik van kennis op basis van onderzoek en menselijk contact. Positief is dat veel gemeenten actief inzetten op het gebruik van kennis en cijfers die zij putten uit onder andere de Divosa Benchmark Werk & Inkomen.

Met het persoonlijke contact zetten gemeenten in op activering. Dit betekent zeker niet voor iedereen hetzelfde. Fietsen is een mooie metafoor voor die inzet op activering door gemeenten. De een komt zijn fiets laten repareren, de ander heeft tijdelijk zijwieltjes nodig en weer een ander kan voorlopig niet fietsen en springt liever achterop. Zo kijken we samen wat nodig is om iedereen in beweging te houden.

Aandacht met een passend budget

Bij veel gemeenten staat aandacht en persoonlijk contact al centraal. Helaas lukt het nog niet om iedereen met opgepompte banden en een goed geoliede ketting op weg te helpen. Het re-integratie- en participatiebudget per bijstandsontvanger daalde de afgelopen jaren sterk. Dat budget kwam de afgelopen tijd, door de flinke tegenwind en een stijgend aantal mensen in de bijstand, verder onder druk te staan.

Ik hoop dat het Rijk ervoor kan zorgen dat het budget dat gemeenten krijgen, meestijgt met het aantal mensen in de bijstand. De aandacht in de verkiezingsprogramma’s voor een activerend arbeidsmarktbeleid stemt in ieder geval positief. Bij een activerend arbeidsmarktbeleid blijven we als samenleving investeren in mensen die (tijdelijk) op de reservebank komen. Met voldoende budget voor re-integratie en (bij)scholing, kunnen gemeenten de benodigde ondersteuning bieden.

Hopelijk blikken we volgend jaar terug op een jaar waarin zo min mogelijk mensen langdurig aan de kant hebben gestaan. Wij staan in ieder geval klaar om ons hiervoor in te zetten.

Erik Dannenberg,
voorzitter Divosa