Overslaan en naar de inhoud gaan

Divosa Benchmark Werk & Inkomen • Jaarrapportage 2020

Laatste update: 19 april 2021

Overtreden van de inlichtingenplicht

Daling overtredingen inlichtingenplicht

In 2020 constateren gemeenten bij 5,5% van hun bijstandsbestand dat de bijstandsgerechtigde de inlichtingenplicht heeft overtreden. Dit is een daling ten opzichte van 2019. In 2019 lag dit percentage op 7%.

Daling van het aantal vastgestelde overtredingen en opgelegde maatregelen kan te maken hebben gehad met de coronamaatregelen in 2020. Uit contact met Divosa-leden komt bijvoorbeeld naar voren dat gemeenten door de coronamaatregelen veel minder huisbezoeken hebben kunnen afleggen en dat de controle op een lager pitje is komen te staan. Veel gemeentelijke handhavers zijn ook ingezet bij de verwerking van aanvragen voor de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo). (1)

Het percentage overtredingen inlichtingenplicht gaat over het totaal aantal vastgestelde overtredingen van de inlichtingenplicht in een jaar, gedeeld door het gemiddelde aantal bijstandsuitkeringen in hetzelfde jaar. Bij één persoon kunnen meerdere overtredingen van de inlichtingenplicht worden geconstateerd. Het gaat bijvoorbeeld om het verzwijgen van inkomsten, een onjuiste opgave van het woonadres of een onjuiste opgave van de samenstelling van het huishouden. Hierdoor hebben deze mensen onterecht een uitkering ontvangen of een te hoog bedrag ontvangen. Gemeenten met meer dan 100.000 inwoners constateren iets vaker een overtreding van de inlichtingenplicht dan kleinere gemeenten.

'Effectieve handhaving bestaat uit enkele hoofdelementen. Zo is het belangrijk dat gemeenten binnen het gehele handhavingsproces, van preventie tot sanctionering, een mix van instrumenten en interventies inzetten die zoveel mogelijk effect hebben. Daarnaast is het belangrijk dat gemeenten meer onderzoek doen naar de effectiviteit van het toepassen van gedragswetenschappelijke inzichten en de daarmee opgedane kennis met elkaar delen.

Een ander hoofdelement is dat gemeenten, via de wijziging van de socialezekerheidswetten per 1 januari 2017, over meer mogelijkheden beschikken om maatwerk toe te passen, in het bijzonder bij de beoordeling van overtredingen op de mate van verwijtbaarheid, de ernst van de overtreding en de (financiële) omstandigheden van de burger.'

- Bron: ‘Kamerbrief over handhaving en rechtsbescherming bij bijstand’ (Rijksoverheid, november 2019)

Voetnoten 

  1. Voor meer informatie over overtredingen inlichtingenplicht zie ook: ‘Factsheet: feiten en cijfers overtredingen inlichtingenplicht in beeld’ (Divosa, april 2021)