Divosa Benchmark Werk & Inkomen • Jaarrapportage 2023

De al voor de coronaperiode ingezette daling van het bijstandsbestand is in 2023 gestagneerd, lees ik in de Jaarrapportage 2023 van de Divosa Benchmark Werk & Inkomen. Op het eerste gezicht lijkt dit vreemd, want ook in 2023 was de arbeidsmarkt − met 119 vacatures tegenover iedere 100 werklozen − nog erg krap. Maar de cijfers liegen niet: hoewel in grotere steden nog steeds sprake was van een daling met 1%, steeg het bestand in gemeenten met minder dan 50 duizend inwoners met 0,6%. Landelijk gezien was nog maar sprake van van een daling van 0,5%, tegenover 6,7% in 2022. Kijken we alleen naar de algemene bijstand (dus zonder IOAZ, IOAW en Bbz), dan zien we zelfs een stijging van 0,1%. 2023 lijkt dan ook een kanteljaar. 

Weinig ruimte

Sinds 2013 is het uitstroompercentage uit de bijstand niet zo laag geweest als in 2023. In 2022 lag het uitstroompercentage op 26%, in 2023 op 23,4%. Het voortdurende, lage uitstroompercentage wijst erop dat veel mensen die nu in de bijstand zitten, de stap naar werk moeilijk (kunnen) zetten. Zij ervaren een grote afstand tot de arbeidsmarkt, of beter gezegd: de arbeidsmarkt ervaart een grote afstand tot deze groep mensen. 

Om hen naar werk te begeleiden, is extra aandacht en begeleiding nodig. Maar werkgevers die zich in deze gespannen arbeidsmarkt geconfronteerd zien met personeelstekorten en een hoge werkdruk onder hun werknemers, zien hiervoor niet altijd ruimte. Nog vaak zoeken zij personeel dat snel en volledig inzetbaar is.

Lichtpunt

Zijn we daarmee in een impasse beland? Of hebben we nog een troef in handen om de kloof tussen de overspannen arbeidsmarkt en een bekwame groep mensen die we − bijvoorbeeld vanwege hun handicap of ziekte − nu nog aan de zijlijn laten staan, te overbruggen? De zogeheten maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) die Divosa en Cedris onlangs lieten opstellen, wijst op het laatste. Daaruit blijkt onomstotelijk dat een (zichzelf ruimschoots terugverdienende!) rijksinvestering van € 250 miljoen in loonkostensubsidies, de komende jaren werk kan bieden aan zo’n 40 duizend mensen met een arbeidsbeperking. 

Loonkostensubsidie geeft werkgevers de financiële ruimte om mensen in dienst te nemen die door een arbeidsbeperking minder dan 100% productief zijn. Het is een bewezen effectief middel om de kloof tussen de arbeidsmarkt en mensen die we nu nog aan de zijlijn laten staan, te verkleinen. Ik ben dan ook blij om in deze jaarrapportage te lezen dat de ontwikkeling van het percentage personen met loonkostensubsidie een stijgende trend vertoont: van 0,4% in 2015 naar 6,6% in 2022 en 8,6% in 2023, wat neerkomt op 36.490 mensen die in 2023 met loonkostensubsidie aan het werk waren. Ik hoop van harte dat investeringen in loonkostensubsidie door het Rijk, waartoe Divosa heeft opgeroepen, zullen bijdragen aan het voortzetten van deze trend. 

Vergelijk, leer, ontwikkel

In de Jaarrapportage van de Divosa Benchmark Werk & Inkomen die voor je ligt, worden de cijfers op landelijk niveau gepresenteerd. De Divosa Benchmark daagt je uit hiervan te leren door de cijfers in jouw gemeente met de landelijke cijfers te vergelijken, er duiding aan te geven en er passend beleid op te ontwikkelen. Ik nodig je van harte uit om die uitdaging aan te gaan!

Erik Dannenberg, voorzitter Divosa