De dunne lijn

Wanneer Martin Miles (36) na een gevangenisstraf van ruim acht jaar vrijkomt, weet hij: het moet anders. Hij gooit het roer om en richt Team Enkelband op. Inmiddels is zijn bedrijf uitgegroeid tot een succes. Als ervaringsdeskundige begeleidt hij al tien jaar - samen met zijn team - jongeren in de periode na detentie.

Miles groeit op in de jaren ’80, in Katendrecht. Tussen de prostituees, drugsdealers en pooiers. ‘In dit havengebied liepen zeelieden regelrecht in de handen van de prostituees.’ De criminele wereld is hem al van kinds af aan bekend. Zijn jeugd was niet makkelijk. ‘Al vroeg kreeg ik het stempel ‘probleemkind’, vertelt Miles, terwijl hij een sigaret rookt aan de keukentafel. ‘Na een tijd ben ik gaan geloven in alles wat over me gezegd werd. Ik kwam al jong in aanraking met criminaliteit. Eerst in de vorm van kattenkwaad, maar dat ging al snel van kwaad tot erger. Uiteindelijk heb ik achtenhalf jaar moeten zitten, waarna ik nog tweeënhalf jaar een enkelband moest dragen.’ 

Waarom maakte hij verkeerde keuzes? Miles blikt terug: ‘Iedereen wil status. Gezien worden. Ik wilde net zoals de oudere jongens in mijn wijk in dure, mooie auto’s rijden. Geld dwingt respect af in die wereld.’

(Tekst gaat verder onder de foto)

Machteloos

Na detentie zet Miles moeizaam zijn eerste stappen buiten de gevangenis. Het valt direct op: het gat tussen hulpverleners en de doelgroep is veel te groot. ‘Zo is de stap terug naar binnen snel gemaakt’, weet hij inmiddels uit ervaring. ‘Ik heb me zo machteloos gevoeld tijdens de gesprekken met de reclassering. Ze moeten mij helpen, maar ik heb een strijd met ze. Ik was me hier wel bewust van, maar voor hoeveel jongeren geldt dit niet? Die denken dan: fuck it, de hele wereld is toch tegen me.’ 

Aansluiten bij wat jongeren na hun tijd in detentie nodig hebben is Miles’ grootste drijfveer geweest voor het oprichten van Team Enkelband. ‘We trappen niet meer tegen het systeem, we proberen wel de gaten te dichten.’ 

Onderkant van de ijsberg

‘Het is niet alleen belangrijk om te kijken waar de jongeren nu staan, maar ook naar waar ze vandaan komen’, legt Miles uit. ‘De onderkant van de ijsberg is minstens net zo belangrijk. Dat er schulden zijn, dat ziet iedereen. Maar hoe komt dat?’ Deze jongeren staan vaak al vroeg in de overlevingsstand, weet hij. ‘Kinderen van slachtoffers van de toeslagenaffaire, dat zijn de kinderen die nu in de haven springen.’ 

Ook signaleert hij dat veel jongeren met een licht verstandelijke beperking geronseld worden door criminelen. ‘Alle stempels die ze tegenwoordig van jongs af aan uitdelen, helpen niet mee. Er wordt door de maatschappij gezegd: “jij hoort er niet bij, jij bent anders.” De juffrouw vertelt je alleen maar wat je fout doet. Deze jongens voelen zich eindelijk gezien wanneer een stoere vent op het schoolplein tegen ze zegt: “Hier, een tientje. Koop maar eens een ijsje.” Want zo begint het.’

Criminelen voelen haarfijn aan welke jongeren zich niet genoeg gezien voelen. Kwetsbaar zijn. Wie er thuis misbruikt wordt, of in armoede leeft. Want, zo geeft Miles aan, het begint bij kansenongelijkheid. Onschuldig contact groeit langzaam uit tot criminele uitbuiting. ‘Een tientje voor een ijsje wordt vijftig euro als je een pakketje aflevert. Je bent geronseld voor je het doorhebt.’ Hoe herkennen criminelen in een oogopslag een mogelijke prooi? ‘Alle daders zijn ook ooit begonnen als slachtoffer’, aldus Miles.

(Tekst gaat verder onder de foto)

Netwerkborrel

Vroeg of laat leiden veel daden tot een gevangenisstraf, maar de kans dat je als een ander mens de gevangenis uitkomt is klein. ‘Het is daar één grote netwerkborrel’, vertelt Miles. ‘Je gaat naar binnen als fietsendief en komt naar buiten als volwaardig inbreker.’ Een groot deel van deze jongeren durft niet te dromen, weet hij. ‘Als je weer buitenkomt sta je 10-0 achter.’ 

Samen met de andere leden van Team Enkelband probeert hij jongeren weer perspectief te bieden. ‘Ik nodig ze thuis uit, soms neem ik iemand mee naar mijn moeder. Het zijn mensen en zo moeten ze ook behandeld worden. Het is belangrijk dat ze voorbeelden zien van hoe het anders kan. En waar kan dat beter dan thuis bij mij: iemand die bewezen heeft dat een beter leven mogelijk is?’

Miles’ telefoon staat vierentwintig uur per dag aan voor zijn jongens, ook in het weekend. ‘De problemen beginnen pas na vijf uur. Dan word ik gebeld: “Martin, ik heb geen slaapplek“, of ze hebben geen geld voor een maaltijd.’ Het bedrijf verdient geld. ‘Niet alleen voor mij, maar ook zodat mijn jongens geen grommende maag hebben. Want honger maakt de verleiding tot stelen groot.’

Martin Miles heeft een visie. Regelmatig presenteert hij deze aan medewerkers binnen het sociaal domein. Wat moet er veranderen? ‘Organisaties moeten stoppen met strijden tegen elkaar en starten met samenwerken. Zorg moet niet worden gezien als een winstgevende dienst voor een organisatie. Werk met je hart. En ik zou iedereen willen meegeven: laat deze jongeren niet vallen als ze geen motivatie hebben. Ze hebben van huis uit geen goede basis meegekregen. Geen succesmomenten. Ze vechten al heel hun leven tegen het systeem. Blijf in ze geloven.’