Handreiking Participatieverklaringstraject (PVT)

Met deze werkvorm maken nieuwkomers kennis met de kernwaarden door het bezoeken van relevante maatschappelijke organisaties, instellingen en plaatsen die een duidelijke link hebben met een kernwaarde. Door deze excursies leren nieuwkomers tegelijkertijd over de geschiedenis van Nederland en krijgen ze meer gevoel bij ons land. Een nieuwkomer vertelt over het bezoek aan het openluchtmuseum (in het kader van solidariteit) in Arnhem:

Voorbeelden van excursies

Excursies worden steeds aan een specifieke kernwaarde gekoppeld. Een voorbeeld is een bezoek aan de Tweede Kamer in Den Haag waar de kernwaarde ‘participatie’ aan is gelinkt. In het onderstaande schema noemen we een aantal excursies waar in de pilotfase uit 2017 goede ervaringen mee zijn opgedaan.

Overwegingen bij musea die in het teken van oorlog en vrijheid staan

Veel organisaties die meededen aan de pilot waardenoverdracht bezochten in het kader van de kernwaarde ‘vrijheid’ een instelling die in relatie staat met de Tweede Wereldoorlog. Er zijn goede ervaringen opgedaan met excursies naar Kamp Westerbork. Deze bezoeken gaven nieuwkomers een gevoel van verbondenheid en herkenning. Omdat veel statushouders uit een oorlogsgebied komen, brengen dergelijke bezoeken ook een aantal risico’s met zich mee zoals triggering van trauma’s en herbelevingen. Het is dus belangrijk deze bezoeken goed te begeleiden. In de vorige handreiking gaven de pilotuitvoerders de volgende adviezen:

• Stel deelname niet verplicht en ga flexibel om met afmeldingen.
• Bereid nieuwkomers die wel deelnemen goed voor op de excursie en vertel duidelijk wat zij kunnen verwachten.

In de gemeente Nijmegen werd een bezoek gebracht aan het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-45 in Groesbeek. Enerzijds beviel de excursie goed: de deelnemers kregen veel informatie over de geschiedenis van Nederland en werden zich volgens de uitvoerder meer bewust van het feit dat ze in een land leven waar ze trots op kunnen zijn. Anderzijds was een bezoek aan dit museum lastig omdat de meesten uit een oorlogsgebied komen. Nijmegen heeft daarom een aangepast programma opgesteld. Deelnemers wisten vooraf precies wat ze gingen zien en konden, als ze wilden, stukken overslaan. Bijvoorbeeld: een aantal koos ervoor om niet te kijken in de vluchtkelder waar een simulatie van een luchtalarm zou afgaan.

Bied nieuwkomers tijdens de excursie de mogelijkheid om bepaalde onderdelen van het programma over te slaan. Deze ‘opt-out’-mogelijkheid beviel de gemeente Nijmegen goed (zie voorbeeld).

Voor- en nabespreking

Omdat nieuwkomers niet vanzelf de link leggen tussen de excursie en een kernwaarde is het nodig de excursies voor en na te bespreken. Als de excursies zijn ingebed in een bestaand traject (zoals het Participatieverklaringstraject) kunnen hier aparte lesmomenten voor gereserveerd worden. De excursie en bijbehorende kernwaarde kan de trainer dan voorafgaand klassikaal bespreken en naderhand kan hier weer klassikaal op worden gereflecteerd. Een voorbeeld hiervan is het programma van de cursusaanbieder TopTaal (zie voorbeeld).

Keuze voor en samenwerking met instellingen

Bij de keuze voor de locatie is het raadzaam om eerst te informeren of de gekozen instellingen toegerust zijn op het ontvangen van deze doelgroep en of hun rondleidingen en materiaal goed bij deze groep aansluiten. Daarnaast moet het gebruik van tolken tijdens rondleidingen zijn toegestaan, omdat de informatie anders te moeilijk te volgen is voor nieuwkomers.