Handreiking Participatieverklaringstraject (PVT)
Laatste update:2 Uitvoering PVT en praktische voorbeelden
2.4 Uitvoering dialoogsessie
Ook dialoogsessies kunnen worden ingezet om de kennis over kernwaarden te vergroten en beter te begrijpen wat de betekenis is van deze waarden in Nederland. Door middel van reflectie en discussie kan kennis en erkenning van Nederlandse kernwaarden worden bewerkstelligd. Een belangrijk element in deze aanpak is dat de achtergrond en cultuur van de deelnemers als kapstok en referentiekader dienen om in gesprek te gaan. Door de Nederlandse cultuur te spiegelen aan de cultuur in het land van herkomst, krijgen abstracte waarden meer betekenis voor deelnemers.
Om een bepaalde cultuur te leren kennen, kun je er altijd over lezen. Een cursus is handig en nuttig, want dan weet je via een interactieve cursus hoe het ergens echt is.
Eritrese deelnemer
Varianten van dialoogsessies
Er zijn verschillende manieren waarop een trainer zich kan positioneren voor een groep nieuwkomers en de dialoog kan aangaan. Een trainer kan zich bijvoorbeeld profileren als mensenrechtenambassadeur: welke waarden zijn vanuit het oogpunt van mensenrechten wel of niet goed? De trainer neemt dus zelf een standpunt in. Een vluchtelingenorganisatie heeft voor de pilot uit 2017 een driedaagse gespreksmodule ontwikkeld waarin de dialoog door mensenrechtenambassadeurs wordt geleid.
Module ‘leven in vrijheid’
De organisatie gaat de dialoog aan vanuit hun visie op mensenrechten en gebruikt daarbij een methodiek voor cultuurverandering (‘change-makers’-methodiek). Trainers positioneren zich bij aanvang van de lessen als mensenrechtenambassadeurs. In de dialoogbijeenkomsten met nieuwkomers gaan zij de confrontatie aan en zijn ze partijdig in de discussie. Trainers leggen aan nieuwkomers uit dat sommige dingen in de cultuur van herkomst niet stroken met de rechten van de mens. De verdragen die ervoor zorgen dat zij als vluchteling in vrijheid in Nederland kunnen leven, zijn dezelfde verdragen die ervoor zorgen dat mensen met een andere religieuze of seksuele voorkeur dat ook kunnen.
Anderzijds kan een trainer ook een discussie leiden zonder zelf een standpunt in te nemen. Een voorbeeld hiervan is de gemeente Leiden. Hun boodschap aan deelnemers is dat er veel culturele verschillen zijn, bijvoorbeeld in gebruiken en waarden, en dat het belangrijk is daar niet gelijk een waardeoordeel aan te hangen. Tegelijkertijd wordt uitgelegd hoe het in Nederland geregeld is, en hoe we hier met elkaar omgaan.
Module ‘het gesprek’
De module ‘het gesprek’ in Leiden richt zich op de Nederlandse versus niet-Nederlandse manieren van denken. Zo wordt bijvoorbeeld besproken wat het leven in een individualistische cultuur betekent voor zelfredzaamheid, zelfbeschikking en het hebben van een eigen mening. Ook thema’s zoals seksuele diversiteit, schaamte, eergevoel en tijdsbeleving komen aan bod. Daarbij wordt aandacht besteed aan de nationaal-historische ontwikkeling van Nederlandse kernwaarden. Leiden hoopt vooral dat deelnemers gaan snappen waarom de kernwaarden in Nederland zijn zoals ze zijn. De boodschap aan deelnemers is dat er veel culturele verschillen zijn, maar dat de ene cultuur niet ‘beter’ is dan de andere.
De pilot geeft geen aanleiding om te denken dat de ene gespreksmethode beter is dan de andere als het gaat om kennisoverdracht en begripsvorming onder deelnemers. Er zijn verschillende manieren om waarden te bespreken en hierover met elkaar in dialoog te gaan. Wel is het belangrijk om programmaonderdelen goed op elkaar af te stemmen. Als opeenvolgend verschillende methodes worden gehanteerd kan dat verwarrend werken voor de deelnemers.
Thema’s
In de dialoogsessies kan aandacht besteed worden aan waarden die voor nieuwkomers ‘anders’ of lastig zijn. Thema’s zijn bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting, religie en seksuele voorkeur, en gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. Door steeds gebruik te maken van voorbeelden uit het dagelijkse leven van de nieuwkomers zullen zij de waarden in hun eigen leven leren herkennen en (hopelijk ook) toepassen.
Als je alleen uitleg geeft over staatsinrichting en het onderwijssysteem, kom je niet bij de kernwaarden terecht. Het behandelen van een onderwerp als geluidsoverlast gaat over persoonlijke ruimte en rekening met elkaar houden. Het is een fysieke ervaring waar je het met elkaar over kan hebben.
| Do | Don't |
|---|---|
|
|