Handreiking Participatieverklaringstraject (PVT)
Laatste update:1 Het Participatieverklaringstraject en de wijzigingen
1.2 Het Participatieverklaringstraject (PVT)
Het PVT is sinds oktober 2017 verplicht voor inburgeringsplichtige nieuwkomers. Het traject richt zich op een nadere kennismaking met de Nederlandse kernwaarden en is onderdeel van een doorlopende leerlijn. In deze leerlijn komen inburgeraars op opeenvolgende momenten met de kernwaarden in aanraking. Door deze herhaling zal de kennis over de waarden eerder beklijven en krijgen ze meer betekenis. (1) Voldoende kennis over de kernwaarden en over de basisprincipes van de Nederlandse samenleving zijn een belangrijke voorwaarde om goed mee te kunnen doen in de Nederlandse samenleving.
Inburgeringsplichtigen komen dus onder andere via het PVT in aanraking met de kernwaarden. De in de participatieverklaring opgenomen kernwaarden zijn: vrijheid, gelijkwaardigheid, solidariteit en participatie.
Kernwaarden (2) zijn waarden en begrippen die van belang zijn voor het goed functioneren van de samenleving. Kennis van de kernwaarden is een belangrijke randvoorwaarde voor participatie en deelname aan de Nederlandse samenleving. In de verklaring worden de volgende vier kernwaarden nader toegelicht:
- Vrijheid: iedereen in Nederland is vrij om te denken, doen en zeggen wat men zelf wil. Deze vrijheid heeft ook betrekking op zaken als geloof, mening, levensstijl, vereniging en zelfbeschikking.
- Gelijkwaardigheid: iedereen is evenveel waard en voor iedereen gelden dezelfde regels. In de praktijk kunnen er helaas situaties voorkomen waarin er sprake is van discriminatie. In zulke situaties kan er een melding gedaan worden bij de politie, het College voor de Rechten van de Mens of bij een antidiscriminatiebureau.
- Solidariteit: wij houden niet alleen rekening met anderen, maar kunnen er ook op vertrouwen dat anderen rekening met ons houden. Dit doen wij niet alleen door belasting af te dragen, maar ook door te participeren.
- Participatie: iedereen draagt dezelfde verantwoordelijkheid om, waar mogelijk, bij te dragen aan een prettige en veilige samenleving. Dit kan onder andere door middel van vrijwilligerswerk.
Het PVT bestaat uit twee wettelijk verplichte onderdelen. Ten eerste is dit traject een inleiding in de kernwaarden. De inburgeraar maakt kennis met de fundamentele Nederlandse kernwaarden, rechten en begrippen zoals hierboven beschreven. Inburgeraars krijgen informatie over de democratie en de rechtstaat met aandacht voor sociale rechten (zoals recht op medische zorg en onderwijs). Ook worden de inburgeraars gewezen op een aantal plichten en de wijze waarop men in Nederland met elkaar omgaat.
Gemeenten kunnen deze inleiding in Nederlandse kernwaarden laten aansluiten bij de lokale behoeften, overige trajecten of activiteiten én de specifieke behoeften van de inburgeringsplichtige. Gemeenten zijn dus redelijk vrij om dit onderdeel zelf in te richten. Wel moet de inleiding minimaal één activiteit of excursie bevatten waarin een kernwaarde naar de praktijk wordt vertaald. Zo linkt de gemeente Rotterdam solidariteit aan een voorlichting door organisaties die vrijwilligerswerk organiseren. In deze voorlichting komt niet alleen aan bod wat vrijwilligerswerk inhoudt, maar ook hoe nieuwkomers bij kunnen dragen en zich aan kunnen melden.
Ten tweede bestaat het PVT uit de ondertekening van de Participatieverklaring. Met de ondertekening van de Participatieverklaring tonen inburgeringsplichtigen hun betrokkenheid bij de Nederlandse samenleving en hun bereidheid om daar actief aan bij te dragen. De inburgeraars geven hiermee aan kennis te nemen van de Nederlandse kernwaarden, deze te respecteren, de universele mensenrechten te eerbiedigen en hiermee niet in strijd zullen handelen. Dat betekent niet dat er geen ruimte is voor een andere mening.
De Participatieverklaring is in twaalf talen beschikbaar (zie Participatieverklaring in 12 talen). De Participatieverklaring moet in het Nederlands worden ondertekend. Gemeenten kunnen de te ondertekenen verklaringen bestellen bij DUO via de Portal inburgering. Zie voor nadere informatie: PVT waardepapieren bestellen via PIB - Inburgering: ketenpartners - DUO Zakelijk.
Net als bij de inleiding in kernwaarden hebben gemeenten ook bij de ondertekening van de Participatieverklaring de vrijheid om deze zelf vorm te geven.
Voetnoten
- Regioplan beleidsonderzoek, Monitor en evaluatie waardenoverdracht nieuwkomers, 2017.
- Dit kader is gebaseerd op de brochure Kernwaarden van de Nederlandse samenleving (20 februari 2014) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Participatieverklaring Wi2021.