Handreiking maatwerk Participatiewet bij verblijf in en uitstroom uit instellingen

Aanhouden woning

Als iemand gedetineerd is, dan is er geen recht op algemene of bijzondere bijstand. In acute noodsituaties, waarin de gedetineerde niet in staat is om zelf de woonlasten gedurende de detentieperiode te betalen, kan op grond van zeer dringende redenen en individueel afgewogen omstandigheden bijzondere bijstand worden verstrekt voor woonkosten op grond van artikel 16 Participatiewet.

Een andere mogelijke oplossing is een huisbewaarder. (1) Dat wil zeggen dat de gedetineerde iemand zoekt die tijdens zijn detentie zijn huis bewoont en de kosten voor huur of hypotheek aan hem betaalt. Het gaat dus nadrukkelijk om een vooraf vastgestelde periode. Er is meestal toestemming nodig van de verhuurder of, in geval van een koopwoning met hypotheek, de bank.

Voor een eventuele achterblijvende partner geldt de lagere norm van 50% van de gehuwdennorm. Indien nodig kan de norm op grond van artikel 18, eerste lid Participatiewet, worden geïndividualiseerd zodat in ieder geval de woonkosten betaald kunnen worden.

Nieuwe woonruimte

Niet elke (ex-)gedetineerde heeft een eigen woning om naar terug te keren na detentie. In dat geval is het uitgangspunt dat de betrokkene na detentie terugkeert naar de gemeente van verblijf voorafgaand aan detentie. Woonruimte is echter schaars, dus dat is niet altijd snel gevonden. Bovendien is terugkeer naar de gemeente waar iemand vandaan komt, niet altijd wenselijk. Dat kan te maken hebben met het (beperkte of ongewenste) netwerk of met het gepleegde delict, waardoor een nieuwe kans moeilijker is in de gemeente waar iemand vandaan komt.

Gaat iemand na detentie bij iemand uit het eigen netwerk wonen buiten de gemeente van verblijf voorafgaand aan detentie en is bijstand nodig? Dan wordt de aanvraag gedaan in de nieuwe woongemeente. Als de hoofdbewoners een bijstandsuitkering hebben, dan bestaat de mogelijkheid om de kostendelersnorm tijdelijk niet toe te passen. Voor meer informatie zie de handreiking ‘Maatwerk Participatiewet voor dak- en thuisloze jongeren’.

Als de wachtlijst voor (eigen) woonruimte in de eigen gemeente erg lang is, dan kunnen mensen zich inschrijven voor woonruimte buiten de eigen gemeente. Er zijn gemeenten die de kosten van inschrijving bij woningcorporaties vanuit de bijzondere bijstand vergoeden, op voorwaarde dat het gaat om een realistische inschrijving. Dat wil zeggen, dat de wachtlijst korter is dan in de gemeente van herkomst en dat iemand bereid is om zich daar ook echt te vestigen.

Naast de kosten voor het behouden of verkrijgen van woonruimte, is het soms nodig om kosten te maken voor woninginrichting. Dat geldt uiteraard uitsluitend als iemand geen eigen woonruimte heeft om naar terug te keren. Dit kan vanuit de bijzondere bijstand vergoed worden, als lening of zonder dat het terugbetaald hoeft te worden (om niet). De meeste gemeenten geven een lening voor de kosten van woninginrichting. Zeker als er sprake is van schuldenproblematiek kan overwogen worden om de bijzondere bijstand om niet te verstrekken.