Handreiking maatwerk Participatiewet bij verblijf in en uitstroom uit instellingen

Deze handreiking biedt een overzicht van de mogelijkheden binnen de Participatiewet. Zowel de ervaringsdeskundigen als de professionals geven echter met klem aan dat dakloosheid vaak alleen kan worden opgelost als het in samenhang met problemen op andere leefdomeinen (zoals werk, schulden en verslaving) wordt bekeken en aangepakt.

Er spelen diverse belangen:

• Die van de individuele inwoner die gedetineerd is of in een instelling verblijft.
• De belangen van de samenleving als geheel, dat het beschikbare geld zorgvuldig wordt besteed.
• De belangen van inwoners uit de gemeente, dat hun woon- en leefomgeving veilig en prettig is en blijft.

Het vraagt behoorlijk wat van professionals om al deze belangen in samenhang te bezien, te beoordelen en te bedienen. Naast dakloosheid gaat het gaat hier met name om het voorkomen van een terugval. Dat lukt alleen als mensen goed landen en de benodigde ondersteuning krijgen.

Zowel professionals als ervaringsdeskundigen geven aan dat de zelfredzaamheid van mensen die uit detentie of een instelling voor ggz of jeugdzorg komen, vaak beperkt is. Er is in een groot aantal gevallen sprake van een samenloop van factoren, zoals lichtverstandelijke beperking, psychische of psychiatrische problematiek, verslaving, schulden, geen werk, onvoldoende inkomen, ontbreken van passende woonruimte en het gebrek aan een waardevol netwerk. Als deze zaken niet in samenhang worden bezien en opgepakt, dan is de kans op zelfredzaamheid veel kleiner.

Om die reden is het belangrijk om de problemen van de betreffende burger in samenhang op te pakken. Daarbij zijn verschillende afdelingen van de gemeente nodig (burgerzaken, Wmo, Werk en Inkomen, schuldhulp, wijkteams), maar ook ketenpartners zoals reclassering, maatschappelijk werk, woningbouwverenigingen en de Penitentiaire Inrichtingen.

Wees daarbij coulant, handel snel en pas pragmatiek toe. Maak daarbij ook gebruik van de maatwerkmogelijkheden die er zijn binnen andere wetten binnen het sociaal domein. Dit maakt de kans op terugval kleiner en stelt mensen in staat om stappen te zetten richting hun toekomst.