Handreiking maatwerk Participatiewet bij verblijf in en uitstroom uit instellingen

Als een jongere tot 27 jaar een bijstandsuitkering aanvraagt, geldt een zoekperiode van 4 weken. De aanvraag kan al tijdens het verblijf in de instelling gedaan worden. Uitgangspunt is dat de bijstandsaanvraag digitaal wordt gedaan via Werk.nl. De laatste 4 weken van het verblijf worden gebruikt als zoekperiode. Houdt bij deze zoekperiode oog voor de individuele jongere. Sommige jongeren zijn kwetsbaar en niet in staat om te werken, een opleiding te volgen of daar zelfs maar naar te zoeken. Andere jongeren zijn juist gebaat bij een duwtje in de rug om wel de stap te maken naar werk of een opleiding. Zij zijn niet gebaat bij (te) langdurig niets omhanden hebben. Dit is een lastig spanningsveld, waarbinnen een afweging gemaakt moet worden. 

Er zijn een aantal manieren om de uitkering heel snel opgestart te krijgen:

• Spreek met de instelling af dat de aanvraag ten minste 4 weken voorafgaand aan de uitstroom wordt ingediend. Leg daartoe tijdig contact. Zo kan de gemeente aan de slag met de aanvraag en kan de betrokkene informatie verzamelen. Bij uitstroom zijn dan nog slechts 4 weken over van de maximale afhandelingstermijn van 8 weken.
   
• Verstrek direct bij aanvraag een voorschot. Op die manier is het minder bezwaarlijk als de aanvraag niet direct is afgehandeld. Een voorschot moet wettelijk gezien ambtshalve binnen 4 weken worden verstrekt (art. 52 Participatiewet). Er staat niets in de weg om dat direct te doen. De hoogte van het voorschot kan worden afgestemd op de situatie, bijvoorbeeld 50 euro per week voor leefgeld als iemand in het eigen netwerk kan overnachten.
   
• Zorg voor een versnelde afhandeling. De afhandelingstermijn is maximaal 8 weken, maar gemeenten kunnen ervoor kiezen om (indien nodig) de aanvraag veel sneller af te handelen. Noodzakelijke voorwaarde is uiteraard dat alle stukken aanwezig zijn.
   
• Houd de datum van melding aan als ingangsdatum als betrokkene geen geldig legitimatiebewijs bezit, maar bijvoorbeeld wel een rijbewijs of een verlopen paspoort. Spreek met de betrokkene een redelijke termijn (bijvoorbeeld 2 weken) af om alsnog een geldig legitimatiebewijs te laten zien.

Gaat het om een aanvraag van iemand die financieel niet erg zelfredzaam is? Dan kan de gemeente op grond van art. 57 Participatiewet de vaste lasten rechtstreeks doorbetalen vanuit de uitkering (huur, gas, water, elektriciteit, zorgverzekering). Houdt er daarbij wel rekening mee dat wijzigingen in het maandbedrag direct doorgegeven worden aan de gemeente. Anders wordt er mogelijk te weinig betaald en ontstaat alsnog een achterstand. Het is administratief best arbeidsintensief.