Ontwikkelingen in de vroegsignalering: hoe kijken gemeenten hier tegenaan?

Met de gewijzigde Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten en vastelastenpartners sinds 1 januari 2021 wettelijk verplicht om invulling te geven aan vroegsignalering van schulden. In de praktijk betekent dit dat energiebedrijven, drinkwaterbedrijven, woningverhuurders en zorgverzekeraars signalen van betalingsachterstanden aanleveren aan gemeenten. Gemeenten volgen deze signalen op door de betreffende inwoner hulp aan te bieden.

Inmiddels is na ruim 2,5 jaar de implementatiefase bij veruit de meeste gemeenten voltooid en zijn gemeenten bezig hun aanpak te optimaliseren. Tegelijkertijd zijn er het afgelopen jaar diverse ontwikkelingen geweest op het gebied van vroegsignalering, denk aan de komst van eindeleveringssignalen met de nieuwe afsluitregeling, pilots met nieuwe schuldeisers en extra financiële middelen om de vroegsignalering te kunnen intensiveren.

Dit alles is aanleiding om na te gaan hoe de vroegsignalering volgens gemeenten op dit moment loopt. Daar komt bij dat het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) in 2024 de Wgs en daarmee ook de vroegsignalering gaat evalueren. Een goed moment om te kijken hoe gemeenten de vroegsignalering ervaren en waar gemeenten kansen voor verbeteringen zien.

Doel rapport

Dit rapport geeft inzicht in:

• de keuzes van gemeenten in de uitvoering van de vroegsignalering en het effect van actuele, landelijke (beleids)ontwikkelingen hierop.
• wensen en behoeften van gemeenten in de doorontwikkeling van vroegsignalering.

Leeswijzer

Dit rapport presenteert de resultaten van een vragenlijstonderzoek onder gemeenten die deelnemen aan de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. De vragen richten zich op actualiteiten en ontwikkelingen in de vroegsignalering en de manier waarop gemeenten hier tegenaan kijken.

In totaal hebben 144 beleidsmedewerkers/coördinatoren vroegsignalering de vragenlijst ingevuld. In de methodologische verantwoording is een uitgebreidere beschrijving van de respondenten te vinden.

In dit rapport laten we eerst zien hoe gemeenten de vroegsignalering uitvoeren: welke organisaties en functies en met welke beschikbare capaciteit en middelen. Daarna gaan we in op het effect van nieuwe beleidsontwikkelingen, de wensen en behoeften van gemeenten en de kansen die zij zien in de doorontwikkeling van de vroegsignalering.