Ontwikkelingen in de vroegsignalering: hoe kijken gemeenten hier tegenaan?

In de overeenkomst van het Landelijk Convenant Vroegsignalering staat dat vastenlastenpartners vanaf 30 dagen na het ontstaan van de achterstand signalen mogen aanleveren aan gemeenten. Bij zorgverzekeraars geldt daarnaast een maximum; ze mogen maximaal tot 100 dagen na het ontstaan van de achterstand een signaal aanleveren.

Voordat vastelastenpartners een signaal naar de gemeente sturen, zijn ze wettelijk verplicht zelf een sociaal incassotraject uit te voeren. Binnen deze kaders zijn vastelastenpartners verder vrij om te bepalen wanneer zij een signaal naar de gemeente sturen.

Enerzijds is het onwenselijk dat een gemeente er te vroeg bij is, omdat de inwoner dan nog geen urgentie voelt om met zijn (financiële) situatie aan de slag te gaan. Anderzijds is het streven om iemand in een zo vroeg mogelijk stadium te bereiken en zo te voorkomen dat de betalingsachterstanden al problematische schulden zijn. De vraag is bij welke omvang en/of aantal termijnen achterstand het meest passend is om signalen aan te leveren.

Over het algemeen zijn de gemeenten tevreden over het moment waarop de vastelastenpartners de signalen van de betalingsachterstanden aanleveren. Alleen bij de particuliere verhuur vindt een minderheid dat het signaal op het juiste moment komt; 52% vindt dat die signalen eerder mogen komen.

In iets mindere mate geldt dit ook bij signalen van woningbouwcorporaties en energiemaatschappijen; één op de drie gemeenten geeft aan dat die signalen eerder mogen komen. Signalen van waterbedrijven kunnen volgens een kwart van de gemeenten wel iets later komen dan nu het geval is. 

Gewenste aanlevermoment

Wat is dan het meest gewenste moment om als gemeente een signaal te ontvangen? De gemeenten die vinden dat de signalen te vroeg of te laat komen, hebben dit aangegeven. 

Huur

De meeste gemeenten spreken de wens uit om een huurachterstand na één maand te melden, zowel bij sociale als particuliere huur. Zo geeft een gemeente aan: 'We zijn van mening dat de melding na 1 maand op zijn plaats is, omdat de ervaring leert dat voorafgaand aan het niet voldoen van de huur andere betalingen zoals energie en ziektekosten eerder niet zijn voldaan.'

Naast één maand, noemen meerdere gemeenten dat ze na twee maanden achterstand het huursignaal willen ontvangen. Een aantal noemen een bedrag, waarbij bedragen van € 500 en € 1.000 worden genoemd.

Tegelijkertijd geven een aantal gemeenten ook aan dat woningbouwcorporaties niet te snel signalen moeten aanleveren; ze willen niet telkens signalen van ‘slepers’ krijgen; mensen die maandelijks net te laat betalen.

Zorg

Van alle genoemde alternatieve momenten, werd twee maanden achterstand het meest benoemd. Daarnaast deden twee gemeenten de suggestie om het signaal bij vier maanden achterstand te herhalen als er geen contact is geweest en de achterstand nog niet opgelost, om zo te voorkomen dat iemand in de Regeling wanbetalers van het CAK terechtkomt.

Energie

Ook bij betalingsachterstanden op de energierekening, geven de meeste gemeenten (37 van de 60 gemeenten) aan dat ze na twee maanden achterstand het signaal willen doorkrijgen. Elf gemeenten willen dit al na één maand achterstand. 

Water

Bij signalen van het drinkwaterbedrijf noemen 21 van de 49 gemeenten dat ze na twee maanden achterstand op de kwartaalnota het signaal willen ontvangen. Hierbij geeft één van de gemeenten aan: 'Hoewel de bedragen laag zijn, is een achterstand in de betaling van twee termijnen waardevol om informatie met betrekking tot overige achterstanden te verrijken.'

Meer dan bij de andere vaste lasten, wordt ook een periode van drie maanden achterstand genoemd als passende periode voordat een signaal naar de gemeente gaat.