Verslagen Inspiratielab on tour

Wat als we vanuit vertrouwen, met een positieve manier van aanspreken, frisse blik en vanuit de laatste inzichten vormgeven aan de begeleiding van bijstandsgerechtigden? Vanuit die gedachte heeft de gemeente Wageningen afgelopen twee jaar haar bijstandsexperiment vormgegeven. Een deel van het experiment werd hierbij ook gericht op het stimuleren van parttime werk. Een positieve benadering van mensen en het uitgangspunt dat ook parttime werken mag lonen blijkt een boost te geven aan het aantal mensen dat parttime aan de slag gaat. Met Wageningen keken we naar de zich aftekenende uitkomsten van dit experiment. En wat dit betekent voor mensen in de bijstand en voor de organisatie nodig is om dit goed te organiseren.

Achtergrond

Parttime werken vanuit de uitkering levert uitkeringsgerechtigden veel op: ze doen werkervaring op, komen sneller aan een voltijdbaan en doen een nieuw netwerk op. Ook voor gemeenten is het een gunstige ontwikkeling. De bijstandslasten dalen en de gemeente kan voldoen aan de grote vraag naar parttime werknemers bij werkgevers.

Wat niet onderschat moet worden is dat parttime werken vanuit de bijstand een wissel kan trekken op mensen. Hoewel ze meestal zelf ook blij zijn met het werk, moeten ze vaak in het begin erg wennen. Ook is het niet altijd even lonend, terwijl het dat wel zou moeten zijn. Tot slot krijgen ze vaak te maken met onzekerheid. Wanneer krijg ik mijn geld? Hoeveel is het deze maand?

Parttime werken neemt toe, vooral als dit voor mensen zelf ook loont

Wageningen onderzocht als onderdeel van haar tweejarige experiment 'Vertrouwen werkt' onder andere wat de beste stimulans voor deeltijdwerk is. Dit omdat blijkt dat parttime werk voor een belangrijk deel van mensen in de bijstand het maximaal haalbare is én omdat voor een deel van de mensen in de bijstand parttime werk een noodzakelijke tussenstap is naar volledige uitstroom.

In het project lukte het goed om meer mensen parttime te laten werken. En vooral met de financiële prikkel uit 'Verdienen Loont' liep dat goed op. De voorlopige cijfers suggereren dat het mogelijk moet zijn het percentage parttime werk in de bijstand te laten verdubbelen. Dat maakt het ook de moeite waard om alle knelpunten op te lossen.

Maak werken lonend met een premie

Wageningen vindt dat in de Participatiewet een fatsoenlijke regeling moet komen voor het bijverdienen met parttime werk voor iedereen in de bijstand. Omdat parttime werk zoveel kansen lijkt te bieden gaat Wageningen in 2020 door het een voortgezet experiment, specifiek rond parttime werk. Om hierbij een financiële prikkel te kunnen bieden, gaat Wageningen daarbij gebruik maken van een oplossing via een premieregeling die Amsterdam ook gebruikt. Iemand met een uitkering mag dan 50% van de inkomsten houden, met een maximum van €200 per huishouden per maand. Dit wordt dan eens per half uitbetaald in de vorm van een premie. Deze regeling is gebaseerd op de stimuleringspremie voor arbeidsinschakeling die nu al mogelijk is binnen de wettelijke kaders.

Bereid mensen goed voor met een goed-geregeld-gesprek

Persoonlijk contact en een vast aanspreekpunt bij problemen kan veel ellende voor uitkeringsgerechtigden voorkomen. En vooral een goed voorlichtingsgesprek voordat iemand parttime gaat werken. In veel gevallen kan diegene daardoor zelf al goed inspelen op de nieuwe situatie.

In het gesprek kan de klantmanager nagaan of iemand iets extra’s nodig heeft: een overbruggingskrediet, een telefoontje naar de verhuurder of het energiebedrijf voor een latere betaaldatum of hulp van sociaal raadslieden of een budgetcoach. Als aanvulling op het startgesprek is er goed en duidelijk voorlichtingsmateriaal nodig: een folder of schema op papier.

Voorkom betaalproblemen

Soms krijgen mensen met een uitkering die werken vanuit de uitkering toch te maken met een inkomensgat. Dat gebeurt vooral in het begin of bij wissende inkomsten. Er zijn diverse manieren om dat te ondervangen, zoals: de eerste maand niet verrekenen (en dat geld terugvorderen bij uitstroom of kwijtschelden als uitstroompremie) of 'bevoorschotten' van het onzekere deel.

Andere gemeenten winnen tijd door de betaaldatum naar later in de maand te laten schuiven of achteraf te verrekenen. Of ze verrekenen wel op de maand op basis van een schatting en corrigeren dat eventueel de volgende maand. In sommige gevallen is het beter om een tussenrekening zoals Surplus te gebruiken waar de werkgever het loon stort. De uitkeringsgerechtigde krijgt op tijd zijn geld en de gemeente verrekent op de achtergrond.