Verslag Divosa Voorjaarscongres 2024

Dwars zijn betekent dat je samen voor ‘rechtwaardigheid’ gaat. Inderdaad, met een w. ‘Rechtwaardigheid betekent dat je op zoek gaat naar de meest rechtvaardige en menswaardige oplossing. Binnen het belastingen- en toeslagenstelsel is dat hard nodig’, zegt Soler Berk.

Het mag meer in verbinding. Het is een eenvoudig zinnetje, maar daarachter gaat een hoop ellende schuil. Meer dan acht miljoen inwoners in Nederland ontvangen een toeslag, maar de mensen die hierover gaan staan (relatief) ver van hen af. Het gevolg: inefficiënte regels waardoor inwoners in grote problemen kunnen komen.

Eerstelijns rechtshulp

De eerstelijns rechtshulp (denk aan het indienen van een bezwaarschrift) is voor een hoop mensen niet voldoende. Daarom is Berk aan de slag gegaan met het uitdenken van een nieuw op te zetten instituut dat die leemte moet opvullen. Het moet een soort ombudsman worden, in jargon: Belangenbehartiger Belastingplichtigen en Toeslaggerechtigden.

Ontwerp is klaar

Berk is nu halverwege zijn opdracht. Het ontwerp voor het nieuwe instituut ligt klaar, de precieze inrichting volgt nog. Berk ging tijdens het maken van het ontwerp te rade bij allerlei instanties en ook ervaringsdeskundigen. Daarbij ontkwam hij niet aan herinneringen uit zijn eigen jeugd: een periode van armoede waarin hij zelfs met het hele gezin het huis werd uitgezet.

Ongelijkwaardigheid

‘De relatie tussen degenen die iets bepalen en degenen die iets nodig hebben, is niet gelijkwaardig’, aldus Berk. ‘Waarom is er geen garantie op bestaanszekerheid? Nu moeten mensen hun recht gaan halen, in plaats van dat ze het krijgen. Dat doet iets met je eigenwaarde. En je loopt ook nog het risico als fraudeur te worden aangemerkt. We repareren veel dingen, in plaats van dat we iets doen in het belang van de mensen. Uit diverse rapporten komt naar voren dat het systeem stuk is. Het moet veel meer in verbinding gaan.’

Buikpijndossiers

Het nieuwe instituut waar Berk nu verder mee gaat, moet ervoor zorgen dat dingen niet uit de hand of spaak lopen. Het kantoor wordt gevestigd in het ministerie van Financiën, waar de belangenbehartiger direct met medewerkers van het departement om de tafel gaat om buikpijndossiers in het belastingen- en toeslagenstelsel op te lossen. 

Volgende stap in je leven

Volgens Berk moet er veel meer vanuit wenselijkheid, in plaats van haalbaarheid worden gedacht. En het geeft niets als iets een keer niet goed gaat. Het belangrijkste is dat mensen ontvangen waar ze recht op hebben. ‘Dan hoef je als inwoner niet de hele dag achter je geld aan te rennen. Dan heb je een solide basis en kun je in alle rust werken aan de toekomst en een volgende stap zetten in je leven’, zegt Berk. En afsluitend: ‘Zorg redt levens en preventie redt generaties’.