Pilots inburgering van start tot finish, deel 5: Ontzorgen

Hoe ga je met geld om? En hoe regel je alle administratieve zaken? Gemeente Den Haag heeft meegedaan aan een pilot om hun nieuwe, inburgerende inwoners financieel te ontzorgen. Een relatief simpele taak, dacht projectmanager Roos van der Steijle. Maar dat viel tegen. Het ontzorgen verliep niet altijd even soepel, en de trainingen over geld waren voor de ene inburgeraar meer geschikt dan voor de ander. ‘Wij geven een training genaamd ‘Geld, hoe werkt dat in Nederland?’, maar daar zit wel een veronderstelling bij dat men bekend is met het concept geld.’

Om de inburgeraars te ontzorgen, betaalde de gemeente hun vaste lasten vanuit de bijstandsuitkering. Denk aan huur, energie, water en de zorgverzekering. ‘Het bleek een complex proces te zijn met onderlinge afhankelijkheden en strakke doorlooptijden. Denk hierbij aan het zo snel mogelijk toekennen van de bijstandsuitkering. Normaal gesproken kun je er als gemeente weken over doen om een bijstandskering toe te kennen, maar voor statushouders moet dat binnen één week.’

Wat hielp was het nauwe contact tussen verschillende afdelingen binnen de gemeente, en ook met VluchtelingenWerk. ‘Wij spraken elkaar meerdere keren per week, dus wisten we elkaar snel te vinden als dingen niet goed liepen. We hebben dan creatief naar oplossingen gezocht.’

Tijdelijke minstand

Een voorbeeld van zo’n creatieve oplossing was het inzetten van een tijdelijke minstand. De toeslagen werden namelijk niet direct toegekend. Wanneer dan wel aan de vaste lasten wordt voldaan, ontstaan problemen op andere betaalgebieden. Zo zouden verschillende deelnemers onvoldoende leefgeld overhouden. ‘Omdat dit niet past in de visie van het ontzorgen, hebben we mensen tijdelijk in de ‘min’ gezet. Zo konden zij aan de overige betalingen voldoen. Deze minstand merkten zij zelf niet, want wij betaalden wel alle vaste lasten door en ze kregen een afgesproken bedrag leefgeld. Zodra de toeslagen met terugwerkende kracht werden toegekend, werd de tijdelijke minstand stopgezet en opgeheven.’

Ontzorgen afbouwen

Het afbouwen van deze ontzorging moet zorgvuldig gebeuren. ‘Het idee is dat we mensen zes maanden financieel ontzorgen. Het duurt soms wel drie maanden voordat de inkomsten stabiel zijn: dat ze de toeslagen hebben ontvangen en dat we alle informatie hebben om de betalingen te kunnen regelen. Dan zit je dus al op de helft.’

‘Plus, als je er echt voor wil zorgen dat mensen op de dag nauwkeurig na zes maanden financieel zelfredzaam worden, betekent het dat ze zelf de toeslagen en de bijstandsuitkering moeten ontvangen. Wij kunnen als gemeente maar één keer per maand doorgeven op welke rekening de toeslagen worden ontvangen, en dan duurt het nog een maand voordat die wijziging is doorgevoerd. We moeten dus wel tijdig afbouwen van het ontzorgen, maar die timing is nauw.’