Pilots inburgering van start tot finish, deel 5: Ontzorgen

‘We tellen veel nieuwkomers met kinderen’, vertelt Petra Bijsterbosch, beleidsadviseur van de gemeente Waterland. In 2018 werden in de drie gemeenten 31 huishoudens met in totaal 65 kinderen gehuisvest. Veel families kampen met financiële problemen. ‘Geldzorgen belemmeren de integratie en staan meedoen in de weg.’

‘We maakten ons al langer zorgen over schuldenproblematiek bij nieuwkomers’, vertelt Bijsterbosch. ‘Het Nederlandse financiële systeem met toeslagen en heffingskortingen is voor veel mensen erg ingewikkeld. Helemaal voor nieuwkomers die de taal niet goed beheersen.’

De pilot biedt de drie Noord-Hollandse gemeenten de kans om nieuwkomers te ontzorgen. Dat betekent dat de vaste lasten – huur, gas, water, stroom en zorgverzekering – het eerste half jaar uit de bijstand worden betaald. De gemeenten hebben ervoor gekozen om in de pilot de ‘overbruggingsvergoeding’ in te zetten, zodat de vaste lasten een maand vooruit worden betaald. Hiermee wordt een maand ‘speling’ gecreëerd voor periodes met financiële tegenvallers. Bij de beëindiging van het ontzorgen worden de vaste lasten via een automatische incasso ingeregeld, waarbij rekening wordt gehouden met de betalingsmomenten van de bijstand.

Inzicht in financiën

Trijntje Veerman-Schouten, beleidsmedewerker van de gemeente Edam-Volendam valt bij: ‘Maar hier blijft het niet bij. We willen dat mensen veel meer inzicht in hun financiën krijgen. In uitgaven en inkomsten. We willen niet alleen ontzorgen, maar ook ervoor zorgen dat mensen hun geldzaken zelf kunnen regelen en zo voorkomen dat families en kinderen in onze gemeenten opgroeien met schulden en stress.’ De gemeenten zien ook dat jongeren tot 21 jaar die geen vervolgopleiding volgen, soms negatief uitkomen na het inhouden van de vaste lasten. ‘We hebben dit inmiddels met de aanvullende bijstand opgelost.’

Financiële vaardigheden

Bij de intake zijn – met hulp van een checklist – de financiële vaardigheden van alle deelnemers in kaart gebracht. Ook wordt de methodiek EuroWijzer van VluchtelingenWerk ingezet. De groepsactiviteiten vinden plaats bij bibliotheken of wijkcentra in de verschillende dorpen. Bijsterbosch: ‘Omdat de afstanden tussen de dorpen relatief groot zijn, zijn we op zoek naar een app met toegankelijk voorlichtingsmateriaal die deelnemers kunnen gebruiken.’

Sociaal netwerk

Een ander belangrijk onderdeel van het programma is het vergroten en versterken van het sociaal netwerk van de deelnemers. ‘In onze dorpen zijn veel verenigingen actief, we hopen deelnemers te stimuleren om actief deel te nemen. Het is belangrijk dat zij en de kinderen onderdeel uitmaken van de lokale gemeenschap.’

Betere start

Eenvoudig blijkt het ontzorgen niet, weten de gemeenten inmiddels. Veerman-Schouten: ‘We lopen tegen wat praktische zaken aan. Zo blijkt de administratieve druk voor de gemeente rondom het ontzorgen groter dan verwacht. Je bent er namelijk niet met een nieuwe machtiging. De energiebedrijven vragen om een andere procedure dan bijvoorbeeld de zorgverzekering. Maar dit hoort bij de opstart.’

De klantmanagers in de gemeenten volgen een training over cultuursensitief werken. ‘Dat is belangrijk, geldzaken en schulden liggen in veel culturen gevoelig. Daarom is het goed dat klantmanagers de juiste toon vinden. We geloven dat deze manier van begeleiden en ontzorgen nieuwkomers een betere start in Nederland geeft.’