Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden • Jaarrapportage 2023

Sinds 1 januari 2021 zijn gemeenten en vastelastenpartners wettelijk verplicht om invulling te geven aan vroegsignalering van schulden. In de praktijk betekent dit dat energiebedrijven, drinkwaterbedrijven, woningverhuurders en zorgverzekeraars signalen van betalingsachterstanden aanleveren aan gemeenten. Gemeenten volgen deze signalen op door de betreffende inwoner hulp aan te bieden.

Vroegsignalering van schulden geeft gemeenten de mogelijkheid contact te zoeken met inwoners die beginnende schulden hebben. Zo kunnen zij op tijd de juiste ondersteuning bieden en voorkómen dat betalingsachterstanden oplopen tot een problematische schuld. De wijziging in wetgeving in 2021 betekende een nieuwe werkwijze voor gemeenten. Dit brengt allerlei vragen met zich mee: wat werkt wel en niet? Wat is het effect van de inspanningen? Om dit te kunnen monitoren en evalueren ondersteunt Divosa gemeenten sinds 2021 met de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. Doel van de Monitor is om gemeenten op een eenvoudige manier inzicht te geven in de uitvoering en resultaten van vroegsignalering. Dit biedt handvatten voor gemeenten om met elkaar in gesprek te gaan over de cijfers en uitvoering en van elkaar te leren. Naast een dashboard, waarin gemeenten gedurende het jaar de resultaten van de uitvoering van de vroegsignalering kunnen volgen en vergelijken met groepen andere gemeenten, publiceren we jaarlijks een jaarrapportage. Dit is de 3e Jaarrapportage Monitor Vroegsignalering. Deze jaarrapportage geeft een landelijk beeld van de ontwikkelingen binnen de vroegsignalering. 

Actualiteiten en ontwikkelingen

Er is momenteel veel maatschappelijke en politieke aandacht voor de vroegsignalering. Zo heeft televisieprogramma Pointer een reportage gemaakt over de vroegsignalering en heeft de Nationale ombudsman onderzoek gedaan naar de invulling van de vroegsignalering door gemeenten. Daarnaast ontvangen gemeenten sinds 1 april 2023 extra signalen van energiemaatschappijen, zogenaamde ‘eindeleveringssignalen’. Deze signalen worden gestuurd als een inwoner nog  tenminste 20 werkdagen heeft voordat het contract wordt beëindigd. Tot slot lopen er diverse experimenten om betalingsachterstanden van andere organisaties (gemeentelijke belastingen, hypotheekverstrekkers, DUO en netbeheerders) ook aan gemeenten door te geven.

Gemeenten zijn bezig hun aanpak verder te optimaliseren. Hierbij blijft de vraag leven hoe ze het proces van vroegsignalering zo efficiënt en effectief mogelijk kunnen inrichten. Met andere woorden: hoe kun je -met de beperkte capaciteit en middelen- zo veel mogelijk inwoners op een passende manier bereiken.