Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden • Jaarrapportage 2023

In deze rapportage nemen we je stapsgewijs mee in het gehele proces van vroegsignalering: van binnenkomend signaal tot geregistreerd hulpaanbod. Elk hoofdstuk gaat in op een onderdeel uit dit proces. We lichten de jaarcijfers toe en geven context bij de uitvoering van vroegsignalering door de gemeenten. 

In totaal namen in 2023 oplopend van 201 gemeenten (januari) tot 234 gemeenten (december) deel aan de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden. De cijfers in de rapportage zijn van deze gemeenten afkomstig. Daarnaast hebben we deelnemende gemeenten vorig jaar naar hun werkwijze gevraagd. De uitkomsten daarvan zijn ook gebruikt in deze rapportage. In totaal vulden 127 gemeenten de vragenlijst in. 

In de methodologische verantwoording lichten we uitgebreider toe hoe de cijfers tot stand zijn gekomen en hoe we deze cijfers moeten interpreteren.

In deze rapportage hanteren we begrippen die binnen de vroegsignalering veel worden gebruikt, zoals signalen, meldingen, dossier, contactpoging, hulpacceptatie. In bijlage 1 vind je een definitie-overzicht.

Focus op de signalen voor alle gemeenten

In de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden kijken we naar vier groepen vastelastenpartners die vroegsignalen aanleveren aan gemeenten: 

• woningverhuurders (zowel woningbouwcorporaties als particuliere verhuurders),
• zorgverzekeraars
• drinkwaterbedrijven 
• energiebedrijven

Inmiddels lopen er ook diverse andere experimenten. Bijvoorbeeld met hypotheekverstrekkers, een netbeheerder, signalen vanuit de gemeentelijke belastingen en DUO en vanaf 2024 ook signalen van betalingsachterstanden op de eigen bijdragen abonnementstarief en beschermd wonen op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) en de eigen bijdragen op grond van de Wet langdurige zorg (Wlz). Omdat het hier om experimenten gaat met een beperkt aantal gemeenten, laten wij deze buiten beschouwing. 

Focus op vroegsignalen

Gemeenten krijgen ook signalen voor woningontruimingen en eindeleveringssignalen van energiemaatschappijen. Dit zien wij als ‘laat’signalen in plaats van vroegsignalen. In verschillende hoofdstukken gaan we apart in op deze laatsignalen, met name op de eindeleveringssignalen energie. In de rest van het rapporten nemen we deze cijfers niet mee en richten we ons op de vroegsignalen. Hierdoor is het mogelijk om een vergelijking te maken met de cijfers van 2022. 

Registratieverschillen

De meeste data in de rapportage zijn afkomstig uit de softwareapplicatie van BKR (VPS) en xxllnc-Sociaal (RIS). De wijze waarop registraties in VPS en RIS plaatsvinden is niet hetzelfde. Daarnaast kunnen gemeenten bij het inrichten van hun omgeving in de applicatie van xxllnc-Sociaal (RIS) ook zelf aanpassingen maken. Deze factoren leiden ertoe dat er soms data ontbreken of dat data samengevoegd zijn die net een andere basis hebben. Waar relevant, zullen we deze verschillen rapporteren. 

Focus op relatieve aantallen

Om iets over de landelijke ontwikkeling van het aantal signalen, contactpogingen en/of meldingen te zeggen op basis van de beschikbare data, kijken we naar het aantal signalen per 1.000 of 10.000  inwoners. Het absolute aantal signalen zegt namelijk niet zo veel, omdat het aantal deelnemende gemeenten aan de Divosa Monitor Vroegsignalering is toegenomen (40 nieuwe gemeenten) en daarmee automatisch ook het absolute aantal (1).