Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden • Jaarrapportage 2023

Naast dit registratieverschil, zijn er voor gemeenten zelf diverse redenen om niet alle signalen op te volgen en een hulpaanbod te doen via de vroegsignalering. Dit betekent niet dat een gemeente in zo’n geval helemaal geen acties uitvoert naar aanleiding van het signaal. Zo kan er contact zijn met schuldhulpverlening of een andere organisatie, bijvoorbeeld als iemand in een instelling verblijft.

Onderstaande figuur laat zien waarom gemeenten niet alle signalen oppakken. Net als vorig jaar, is de meest genoemde reden het feit dat een inwoner al bekend is bij schuldhulpverlening (1). Binnen RIS is het mogelijk deze signalen er automatisch ‘uit te filteren’, via een koppeling met de schuldhulpverleningssoftware. Binnen VPS geeft de vroegsignaleerder bij het signaal zelf aan als een inwoner al bekend is bij schuldhulpverlening.

BRP-uitval

Een meerderheid van de gemeenten geeft ook aan dat ze signalen niet in een melding omzetten als iemand niet geregistreerd is op het adres en/of niet (meer) in het BRP voorkomt. Gemeenten hebben de mogelijkheid om dit te doen via een automatische BRP-controle, waarbij gekeken wordt of de BSN (bij zorgsignalen), NAW-gegevens en/of geboortedatum van het signaal overeenkomt met de gegevens in het BRP. Is dit niet het geval, dan valt een signaal uit. Een deel van deze signalen vallen onterecht uit. Zo kan een signaal onterecht uitvallen door spellingsfouten in voorletters en achternamen of ontbrekende tussenvoegsels. Het is aan een gemeente om deze uitval al dan niet handmatig te controleren. We horen zowel gemeenten die dit doen als gemeenten die deze uitval niet controleren. Er is niet in beeld welk deel van de gemeenten de BRP- uitval controleert; dit zal in april 2024 uitgevraagd worden. 

Voor gemeenten is het vooralsnog niet mogelijk om aan de vastelastenpartner terug te koppelen dat zij een signaal niet oppakken vanwege het feit dat iemand niet ingeschreven staat op het adres. Zij geven alleen door ‘signaal niet opgepakt’. Zeven op de tien gemeenten wil dat zij dit wel kunnen delen met de vastelastenpartner; een kwart ziet de meerwaarde hier ook van in, mits deze informatie ook relevant is voor de vastelastenpartners. 

Ondergrens schuldbedrag

Voor de helft van de gemeenten is een te laag schuldbedrag een criterium om een signaal niet op te volgen en de inwoner niet te benaderen met een hulpaanbod. 

In de Wgs en het Bgs (Besluit gemeentelijke schuldhulpverlening) is geen drempelbedrag opgenomen en ook in het Landelijk Convenant Vroegsignalering zijn daar geen afspraken over gemaakt. In feite mogen alleen vroegsignalen verwerkt worden die noodzakelijk (proportioneel) zijn voor vroegsignalering. Bij een hele lage betalingsachterstand kan beredeneerd worden dat er geen noodzaak bestaat voor vroegsignalering cq naar verwachting niet voldaan is aan de sociaal incasso stappen die verplicht zijn voorafgaand aan levering.

Iets meer dan de helft van de gemeenten (57%) geeft aan een grensbedrag te hanteren, variërend van 10 tot 400 euro. De helft van deze gemeenten hanteert een bedrag van minder dan 50 euro, de andere helft een grensbedrag van meer dan 50 euro. Hieronder staat de verdeling van de grensbedragen.