Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden • Jaarrapportage 2023

Van alle meldingen in 2023 is bij 19% van de meldingen contact geweest met een inwoner. 
Van een aantal gemeenten hebben we een bereikpercentage van 0%. Hierbij is het de vraag of er bij niemand succesvol contact is gelegd, of dat het niet op de juiste manier is geregistreerd. Als we deze gemeenten buiten beschouwing laten, komen we op een bereikpercentage van 20,5% (1). Met circa één op de vijf inwoners wordt dus daadwerkelijk succesvol contact gelegd via de vroegsignalering. 

Onderstaande figuur laat zien welk deel van de gemeenten een bepaald bereik heeft; 27% van de gemeenten wordt 20% tot 29% van de meldingen contact gelegd met de inwoner. Bij 18% ligt het bereik op 30% of hoger. 

Het bereik is relatief nagenoeg gelijk aan het geregistreerde bereik in 2022, zo laat onderstaande figuur zien. Echter, we zagen dat het aantal vroegsignalen is toegenomen. Dat is ook terug te zien in het aantal meldingen. Gemiddeld pakken gemeenten nu 2,9 meldingen per 1000 inwoners per maand op tegen 2,5 meldingen in 2022. Omgerekend naar heel Nederland, geldt:  

• Voor 2023: er zijn bijna 620.000 meldingen geweest, waarbij met 117.768 inwoners succesvol contact is geweest.
• Voor 2022: er zijn 527.700 meldingen geweest, waarvan 94.986 inwoners zijn bereikt. 

Daarmee kunnen we zeggen dat gemiddeld -als we de cijfers extrapoleren naar heel Nederland- 24% meer inwoners zijn bereikt met vroegsignalering dan in 2022. 

Daarnaast zijn er nu ook inwoners bereikt via de eindeleveringssignalen voor de energie, die 6% van alle signalen vormen.

SZW had voor 2023 incidenteel 50 miljoen euro aan extra middelen ter beschikking gesteld voor extra inzet op vroegsignalering en bijzondere bijstand. Het streven is dat dit resulteert in hogere bereikcijfers. Op basis van bovenstaande figuur lijken deze nagenoeg gelijk gebleven. Echter, dit zegt niets over het effect van de extra middelen, want: 

• Er waren meer meldingen op te pakken. Zoals net ook benoemd, zijn er weer vroegsignalen waar gemeenten opvolging aan moesten geven. Daarnaast zijn ze sinds 1 april ook eindeleveringssignalen om op te volgen, die 7 op de 10 gemeenten voorrang geven boven de reguliere vroegsignalen. Er is dus meer werk bijgekomen voor de gemeenten, waarmee zij in totaal ook meer inwoners hebben bereikt dan in 2022. Als het aantal fte niet in gelijke mate is toegenomen met de stijging van de hoeveelheid werk, kan dit erin resulteren dat er bijvoorbeeld bij een groter aandeel niet-persoonlijke contactvormen moeten worden ingezet. Of vermindert de frequentie waarmee geprobeerd wordt iemand te bereiken.
• Het is te vroeg om het effect van de extra middelen terug te zien. Eind september 2023 gaf tweederde van de toen ondervraagde gemeenten (n=144) aan dat het extra budget inzetten voor de vroegsignalering. Men gaf toen aan het in te zetten voor capaciteitsuitbreiding, intensivering van de aanpak of aanpassing van de werkwijze. Dat is niet direct doorgevoerd. Met de krapte op de arbeidsmarkt duurt het even voordat nieuwe medewerkers zijn geworven en ingewerkt. Daarnaast benoemde een deel dat ze nog moesten bepalen hoe ze deze middelen inzetten. Uit een extra kwalitatieve navraag begin 2024, heeft een deel dit nu ook voor de vroegsignalering ingezet. 
• Verandering in werkwijze registratie(systeem). Sinds 2023 kunnen in VPS, net als in RIS, automatisch brieven, sms’jes en e-mails worden verstuurd. Als er vervolgens een reactie op komt, moet dit handmatig worden geregistreerd. Daarnaast werd tot oktober bij VPS voor een enkelvoudig signaal niet automatisch een dossier (melding) aangemaakt. Signalen waar uitsluitend een brief heen wordt gestuurd, kwamen daardoor minder vaak in de registraties terug, wat er in resulteerde dat het geregistreerde bereik bij de VPS-gemeenten gemiddeld genomen hoger lag. Nu is de registratiewijze bij VPS veranderd, waardoor standaard voor elk signaal ook een dossier wordt aangemaakt.