Pilots inburgering van start tot finish, deel 1: Vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten

Laatste update:

Kunnen theateractiviteiten vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten helpen richting participatie? Gemeenten De Bilt en Bunnik wilden dit testen, en besteedden een inburgeringspilot uit aan het We∞Match traject van het KunstenHuis. KunstenHuis medewerkers Willeke Colenbrander en Lilian Zawedde zijn enthousiast over hun combinatie van theateractiviteiten en persoonlijke buddies, maar merkten gedurende de pilot dat de uitstroom naar werk lastig is.

We∞Match is een participatietraject dat een aantal jaar geleden ontwikkeld is door het KunstenHuis. Het traject gebruikt kunst en cultuur om mensen die afstand hebben tot de samenleving, het zelfvertrouwen te geven om meer verbinding met de maatschappij te maken. Sinds 2019 is er een specifiek traject alleen voor vrouwelijk nieuwkomers, zodat zij zich op hun gemak kunnen uiten en hun netwerk in Nederland kunnen uitbreiden.

Rollenspellen

Bij We∞Match doen inburgeraars onder begeleiding bijvoorbeeld rollenspellen met situaties die ze hebben meegemaakt op straat, voeren ze dansen uit de eigen cultuur of oefenen ze met handen schudden (of met alternatieven voor vrouwen die geen hand willen schudden). Colenbrander: 'Er was een deelneemster die in de bus naast een oudere Nederlandse dame zat. Die laatste stelde, uit interesse, veel vragen over de vlucht van de nieuwkomer, maar deze werd daar verdrietig van en wilde er liever niet over praten. Dit heeft de groep toen nagespeeld, met verschillende mogelijkheden om met zo’n situatie om te gaan.’

Van nieuwkomer tot projectmedewerker

Zawedde heeft een paar jaar geleden meegedaan met de eerste vrouwengroep van We∞Match, nadat ze vanuit Uganda naar Nederland kwam. Inmiddels is ze projectmedewerker geworden en helpt ze andere vrouwelijke nieuwkomelingen ook hun weg te vinden.

Buddies

Naast de theatrale oefeningen wordt elke nieuwkomer gekoppeld aan een buddy. Dit is een lokale vrijwilliger, een aanspreekpunt voor de nieuwkomer. Door veel tijd met elkaar door te brengen, oefenen ze met taal, leren ze cultuuraspecten van elkaar en ontstaat er een vangnet voor de vrouwelijke nieuwkomers. 'Ik noem mijn buddy mijn Nederlandse moeder’, zegt Zawedde. Het is volgens Colenbrander en Zawedde overigens niet wenselijk om betaalde buddies in te huren. Als het budget namelijk opraakt, verliezen de nieuwkomers ineens hun contactpersoon en hun houvast. 'Bovendien zijn de vrijwilligers gemotiveerder om soms een stap verder te gaan.’

Kiesfamilie

Wat snel duidelijk werd tijdens het traject, was dat veel vrouwen behoefte hebben aan een sociaal, ondersteunend netwerk. Dit is onder andere handig wanneer ze een oppas nodig hebben voor hun kinderen. In het Engels zegt men 'It takes a village to raise a child’, maar veel van deze vrouwen hebben dat nog niet. 'In Nederland betaal je voor zo’n village, zoals kinderopvang, of helpen opa’s en oma’s mee. Maar veel van deze vrouwen zitten in de bijstand en hebben geen directe familie in de buurt’, vertelt Zawedde. 'Je moet zorgen dat je een kiesfamilie krijgt in Nederland, mensen die voelen als familie die je zelf uitkiest.’ Door kinderopvang aan te bieden bij het KunstenHuis, de vrouwen met elkaar te verbinden en ze te koppelen aan een buddy, helpt We∞Match ze een stapje verder.

Afgewezen op taalniveau

Werk vinden blijft wel lastig. Colenbrander ervaart dat werkgevers de deelneemsters niet zo snel een kans wilden geven, vooral tijdens de coronacrisis. 'Ik vind het heel fascinerend dat mensen constant worden afgewezen op taalniveau, dat is maar zo’n klein stukje van communicatie.’

Hoe kun je mensen mee laten doen in de maatschappij zonder dat taal de boventoon voert? Nieuwkomers krijgen bijvoorbeeld vacatures toegestuurd waarvoor ze de taal niet hoeven te beheersen, maar wel met de vraag om een sollicitatiebrief te schrijven. Dit is lastig en vergt veel tijd. Colenbrander stelt voor dat werkgevers hun ervaringen met inburgeraars onderling delen. 'Zo zien ze dat deze groep best de handen uit de mouwen kan steken en nemen ze hopelijk voortaan meer nieuwkomers aan.’

Participatiestatus

Uiteindelijk is 22% van deelneemsters van een niet actieve naar een actieve participatiestatus gerezen. Hiervan doen negen deelneemsters vrijwilligerswerk, volgt één een opleiding en heeft één een stage. Verder was 29% van de deelneemsters al actief en bleef actief. Ook hiervan deed het merendeel vrijwilligerswerk. In het land van herkomst had 64% van alle deelneemsters betaald werk.

Ontwikkelingen

Inmiddels heeft We∞Match ook een loket geopend. Elke woensdagochtend kan men hier terecht met vragen over stages, studie of vrije tijd. Veel nieuwkomers werken als vrijwilliger bij de receptie, in de keuken of op de kinderopvang. 'Het is een hele fijne manier om te werken met vrouwen, om van elkaar te leren, om vriendschappen op te bouwen en een zusterschap te creëren’, zegt Zawedde.

Colenbrander en Zawedde hopen dat de gemeenten zowel het buddysysteem als het theatrale traject meenemen naar de nieuwe Wet inburgering, maar hebben hier weinig invloed op. Eén ding is zeker: We∞Match blijft doorgaan. Als volgende stap overwegen ze nu ook een programma met alleen mannen te organiseren om te zien hoe ze hen kunnen helpen.