Pilots inburgering van start tot finish, deel 4: Duale trajecten en kwetsbare groepen in duale trajecten

Gemeenten Lochem en Brummen hebben ondanks, of misschien juist dankzij, hun kleinere formaat een succesvolle inburgeringspilot uitgevoerd. Beleidsadviseur Jan Olde Loohuis was blij met de kans om ervaring op te doen met een duaal traject, vooruitlopend op de nieuwe Wet inburgering. ‘Door nu al gebruik te maken van de lokale partners en het opzetten van een lokaal inburgeringstraject, hebben we geleerd dat duale trajecten echt resultaten opleveren.’

De pilot bestond uit inburgeringslessen, een werk-, stage- of vrijwilligersplek en individuele taallessen op de werkvloer. De gemeente werkte samen met een lokale inburgeringsschool voor de lessen en was nauw betrokken bij de verbinding tussen werkgevers en de nieuwkomers.

Individuele begeleiding

Tijdens de pilot werden alle kandidaten individueel begeleid met taal op de werkvloer. Het is echter nog niet bekend hoe en of dit kan worden voortgezet onder de nieuwe inburgeringswet met de budgetten die op dit moment bekend zijn.

Door de individuele begeleiding wel in te zetten binnen de pilot, zagen Olde Loohuis en collega Majella Schreurs in dat dit een pluspunt was. ‘De individuele begeleiding zorgde er met name voor dat de inburgeraars productief mee konden doen op de werkvloer en zich ook konden aanpassen aan de werkcultuur’, zegt Schreurs. Misschien kunnen de gemeenten bij de inwerkingtreding van de nieuwe inburgeringswet nog schuiven met budgetten of kunnen vrijwilligers de begeleiding overnemen.

Toegewijde klantmanagers

Een sterk punt van de pilot was dat de klantmanagers een goede relatie hadden met de inburgeraars. ‘Wat je ziet, en dat hoor ik ook terug van de andere pilots, is dat een toegewijde klantmanager die cultuurgevoelig werkt echt een meerwaarde biedt’, vertelt Schreurs. ‘Het kost best veel tijd om een vertrouwensband op te bouwen en eerlijke antwoorden te krijgen van de kandidaten. Ze geven vaak "gewenste" antwoorden, en om dat te doorbreken is niet makkelijk.’

Rustig opbouwen

De klantmanagers merkten al snel dat het geen zin had om de kandidaten direct aan het werk te zetten. ‘Ze hebben tijd nodig om te landen, om te zien wat zo’n werkplek betekent’, zegt Schreurs. ‘Je moet luisteren naar de signalen die je krijgt en het werk rustig met hen opbouwen.’ Ook moeten klantmanagers bij het stellen van doelen rekening houden met de gezinssituatie van de kandidaat. Heeft de kandidaat jonge kinderen, wacht de kandidaat op nareizende familieleden, zijn familieleden ziek? Dit is allemaal relevante achtergrondinformatie bij het stellen van doelen. ‘Als er iets misgaat qua gezondheid of in de privésfeer, dan kun je proberen te pushen, maar dat heeft geen zin.’

Dezelfde boodschap

Als in overleg met de inburgeraar de doelen zijn gesteld en de plannen zijn gevormd, dan is het belangrijk dat klantmanagers en samenwerkingspartners dezelfde boodschap overbrengen. ‘Eerst overleggen we met de inburgeraar en vervolgens wordt deze door ons begeleid en sturen wij gedurende het traject bij om de gestelde doelen te bereiken’, zegt Schreurs. 'In het duidelijk opstellen van de rollen en taken van de betrokken partijen is nog een verbeterslag te maken. Dat is finetuning die ik dit jaar nog wil bereiken.’

Lokaal georganiseerd

Gemeenten Lochem en Brummen sloten een contract af met een inburgeringsschool om de lessen lokaal aan te bieden. Olde Loohuis: ‘Het was heel prettig om lokaal op de Lochemse inburgeringslocatie alles te organiseren. Zo kun je mensen bijvoorbeeld aanspreken in de leeromgeving. Het is toegankelijker voor iedereen en versterkt de verbinding met de leefomgeving. Hierdoor is de keuze gemaakt om de inburgering bij het ingaan van de nieuwe wetgeving in Lochem aan te bieden.’

Succes op twee niveaus

De inburgeraars zijn in twee groepen verdeeld. De eerste groep bestond uit acht deelnemers die ontheffing van de inburgeringsplicht wilden aanvragen. Zij hadden moeite met leren, kampten met privéproblemen of waren analfabetisch. Deze groep is, na een intensief traject van ruim een half jaar, inmiddels ook klaar om door te stromen naar (betaald) werk. Bovendien zijn de deelnemers van deze groep ook vooruitgegaan op taalniveau.

De tweede groep bestond uit nieuwkomers die niet van plan waren ontheffing aan te vragen. Deze groep was al eerder klaar voor betaald werk. ‘Hier zien we dat ze, door het inzetten van een betrokken taaldocent en klantmanager, doorgestroomd zijn naar werk dat ze een langere tijd kunnen behouden’, vertelt Olde Loohuis. ‘We hebben een kandidaat die eerst bij de kringloop werkte en nu een opleiding en stage in de zorg gaat doen. Ook is er een deelnemer die ‘s avonds na school in een dorp verderop nog bij een boer de koeien gaat melken en daar uiteindelijk meer werk kan krijgen. Ondertussen wil hij op school geen enkele les missen.’

Het opzetten van duale trajecten

Het vormgeven van een duaal traject vergde wel een hoop tijd en werk, niet alleen voor Schreurs en Olde Loohuis, maar ook voor andere gemeenten die deze trajecten opstellen. ‘Het opzetten van duale programma’s is intensief en kost heel veel tijd. Soms werkt het plan in de praktijk ook heel anders dan je had gedacht’, zegt Schreurs. Olde Loohuis: ‘Wij zijn een kleine gemeente, dus we kunnen er niet een heel groot traject van maken. Maar we halen er zoveel uit als we kunnen, juist samen met de lokale partners.’