Verslag Divosa Voorjaarscongres 2022

Laatste update:

Nadja Jungmann ‘Van vertrouwen kan ik niet eten’

Nadja Jungmann stapt het congrespodium op met een duidelijke missie. Zij zal vandaag de noodklok luiden. Bestaanszekerheid is niet langer een kwestie van een stip op de horizon in beleidsnotities. Daarvoor is het nu te laat. Het water staat teveel mensen aan de lippen, en dat kan levens kosten: ‘er moet nú iets gebeuren’.

In het kort

Steeds meer mensen raken in ernstige geldproblemen
Die geldnood is niet zelden levensbedreigend
Als we hier niet snel iets aan doen, is het te laat

Het water staat teveel mensen aan de lippen, en dat kan levens kosten: ‘er moet nú iets gebeuren’, zegt Nadja Jungmann.

‘Steeds meer mensen in de wurggreep van hoge energiekosten’, kopt het Financiële Dagblad op de dag van het Divosa Voorjaarscongres. Jungmann, lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, wil maar zeggen: Je hoeft de krant maar open te slaan en het is meteen duidelijk. Grote groepen mensen zijn in serieuze geldproblemen en de impact daarvan is ontzettend groot. ‘Als iemand financieel door het ijs zakt, dan is het maar de vraag wat het sociaal domein nog voor iemand kan doen.’

Losse schroeven

Jungmann blikt terug op tien jaar geleden. Toen koning Willem-Alexander voor het eerst het woord participatiesamenleving liet vallen. Het was het begin van een nieuw tijdperk, een tijdperk waarin er veel op losse schroeven kwam te staan. De verzorgingsstaat had dan wel zijn beste tijd gehad, maar een participatiesamenleving heb je niet van de één op de andere dag. De Participatiewet, de Jeugdwet; het bleken geen onverdeelde successen.

Jungmann: ‘Er werd veel lawaai gemaakt, zowel door onderzoeksbureaus, journalisten als door filmmakers.’ Maatschappijkritische films zoals I Daniël Blake, Alicia en Sorry we’ve missed you volgden elkaar in rap tempo op en langzaam kwam er verandering op gang. ‘Goede veranderingen’, onderschrijft Jungmann, ‘er kwam aandacht voor gedrag, voor het doenvermogen van mensen. Er kwam oog voor de menselijke maat, voor vertrouwen in plaats van wantrouwen. En dat is mooi, maar onder de huidige economische omstandigheden is het niet genoeg. Want wat heb je aan aandacht voor de menselijke maat als je rood staat?’

Geldzorgen raken het fundament van ons leven.

113 zelfmoordpreventie

En er staan nogal wat mensen rood, of erger. ‘Geldnood bedreigt 1,2 miljoen Nederlandse huishoudens’, zegt Jungmann. En al die mensen leven in serieuze stress. Stress die invloed heeft op hun lichaam, op hun geest, op alles eigenlijk.’ Jungmann: ‘Geldzorgen raken het fundament van ons leven. Niet toevallig werkt de lector als vrijwilliger bij 113 zelfmoordpreventie. ‘Het is een grote stap van rood staan naar zelfmoordpreventie’, zegt ze, ‘maar er is een verband.’

Ervaringsdeskundige Emine vertelt via een groot scherm in de zaal wat die link voor haar inhield. ‘Toen mijn psychiater op een dag over geldproblemen begon, stortte ik in. Dat was de basis van mijn problemen, daardoor had ik het gevoel dat mijn leven geen zin meer had.’ Het is stil in de zaal. Jungmann weet dat ze geen vrolijk verhaal vertelt, dat het een ongemakkelijke boodschap is. Maar dat is haar doel ook niet. ‘We kunnen in het sociaal domein wel aan de slag gaan met vertrouwen, met oog voor de menselijke maat, maar wat heeft iemand eraan als hij geen geld heeft om van te leven?’

We kunnen in het sociaal domein wel aan de slag gaan met vertrouwen, met oog voor de menselijke maat, maar wat heeft iemand eraan als hij geen geld heeft om van te leven?

Haar boodschap is duidelijk. First things first. Er móet eerst een oplossing komen voor die levensgrote geldproblemen waar zoveel mensen mee kampen. Hoe precies? Inkomens verhogen, vaste lasten verlagen, andere wetgeving? Jungmann heeft geen panklare oplossing. Daar is ze hier ook niet voor. Ze kwam met een andere missie: de noodklok luiden. En in die missie is ze geslaagd.

Terugkijken

Over Nadja Jungmann

Nadja Jungmann is sinds 2010 lector ‘Schulden en Incasso’ bij Hogeschool Utrecht. Zij houdt zich bezig met de vraag hoe financiële problematiek ons dagelijks leven beïnvloedt en hoe armoede en schuldenproblematiek ontregeld kunnen worden.

Jungmann studeerde Bestuurskunde in Leiden. Na afronding van haar studie begon ze aan een proefschrift over de effecten van de Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP) op de uitvoering van de gemeentelijke schuldhulpverlening. Direct vanaf de start combineerde ze haar promotieonderzoek met het uitvoeren van beleids- en opdrachtonderzoek bij onder andere Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) en de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK). In de laatste fase van haar promotieonderzoek werkte ze als senior onderzoeker bij de Raden voor Rechtsbijstand waar ze de Monitor gesubsidieerde rechtsbijstand heeft ontwikkeld. Na afronding van haar promotie ging ze als adviseur werken bij het organisatieadviesbureau Hiemstra & De Vries.