Handreiking Verrekenen inkomsten uit parttime ondernemerschap
Laatste update:2 Aan de slag met parttime ondernemen
Stap 1 Visievorming
Meerdere gemeenten geven aan dat de groep bijstandsgerechtigden met zelfstandige inkomsten of een wens om te starten met ondernemen, er altijd is geweest. Al dan niet binnen het zicht van de gemeente. In die zin is pto dus niets nieuws. Wat wel nieuw is, zijn de huidige ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Die zullen er naar verwachting voor zorgen dat deze groep de komende jaren zal groeien (zie SER-rapport ‘Werken zonder Armoede’). Dat vraagt van gemeenten dat ze op een effectieve manier vormgeven aan pto vanuit de bijstand.
Gemeenten kijken op verschillende manieren aan tegen parttime ondernemen. Er zijn gemeenten die actief en gemeenten die minder actief inzetten op parttime ondernemen. Andere gemeenten hanteren een ontmoedigingsbeleid. Hieronder staan enkele vragen die van belang zijn in het ontwikkelen van je visie als gemeente:
- Hoe kijk je in de basis aan tegen (parttime) ondernemerschap vanuit de bijstand?
- Welke doelstellingen wil je bereiken met pto?
- Zie je parttime ondernemen als waardevolle re-integratietool of wil je het vooral inzetten als uitstroominstrument? Vanuit welke visie maak je die keuze?
- Wat verwacht je van je inwoners? Moeten pto'ers direct de potentie hebben om inkomsten te genereren? Of zie je het weer in beweging komen, de deur uitgaan, contacten leggen en onderzoeken wat er nodig is voor hun plannen, ook als succesvolle uitkomst?
- Welke plannen of ideeën sta je toe als gemeente en welke niet? Waarom maak je die keuze?
Wisselende visies in de praktijk
Uit de gesprekken met de gemeenten kwamen wisselende visies naar voren. Sommige gemeenten zien vooral de positieve effecten van parttime ondernemen op hun inwoners en besteden (al dan niet via een bureau zelfstandigen) specifieke aandacht aan deze doelgroep. Andere gemeenten waren vooral zoekend naar hoe ze met deze groep moeten en willen omgaan en hadden veel zorgen over de risico’s voor inwoners en de gemeente zelf.
De meeste mensen zijn helemaal geen ondernemers. Dat kan veel te snel misgaan qua toestanden met de Belastingdienst enzo. Je hebt als gemeente soms ook een verantwoordelijkheid om mensen te beschermen voor nog meer ellende.
Ook zorgen over de fraudegevoeligheid werden genoemd als reden om parttime ondernemen liever niet te stimuleren, of actief te ontmoedigen.
Ze geven natuurlijk nooit eerlijk op wat ze verdienen. Niet dat ik dat mensen kwalijk neem hoor, we hebben die pto-groep zelf als gemeente veel te lang buiten beeld gelaten. We hebben er geen zicht op en veel collega’s vinden het ook maar een moeilijke groep. Het gaat allemaal anders dan bij loondienst en medewerkers weten vaak niet hoe ermee om te gaan. […] Heel zonde eigenlijk. Omdat we uit ervaring, maar dan ga ik al heel lang terug hoor, ook weten dat je deze groep met de juiste mensen en begeleiding een heel eind verder kan helpen. Zo simpel is het uiteindelijk. Het gaat echt om de mensen die het doén. Om hun enthousiasme en om de manier waarop ze mensen benaderen.
De gemeenten met een uitgesproken positieve visie op ondernemerschap en pto vertelden dat deze insteek vaak ook goede resultaten in de hand werkt. Een inwoner zegt hierover het volgende.
Toen ik me meldde bij het Rbz verdiende ik zo’n 350 euro per maand met artikelen schrijven. En in plaats van benadrukken hoe weinig geld ik verdiende zeiden ze, “Knap hoor, je bent pas net terug in Nederland en nu al 350 euro per maand! Wat goed van je!” Ik werd voor het eerst weer aangesproken als mens en professional. Dat was zo’n andere benadering dan tijdens de aanvraagprocedure voor de bijstand. Hier werd ik juist extra gemotiveerd en ondersteund, echt een verademing.
Werken vanuit vertrouwen met kennis en kunde van de bijbehorende context is volgens deze gemeenten essentieel voor het realiseren van deze goede resultaten. Bovendien zorgen positieve resultaten weer voor meer vertrouwen in de organisatie om deze groep te ondersteunen.
Loondienst wordt vaak nog gezien als de beste en de snelste route naar werk. Dat is ook niet zo vreemd want het is bekend terrein voor gemeenten. Ondernemerschap kennen medewerkers vaak niet uit hun eigen ervaring. Daardoor wordt pto soms niet eens overwogen, terwijl het wel goed bij iemand zou passen. Maar tegelijkertijd merken we ook dat als gemeenten eenmaal positieve ervaringen opdoen met pto, dat ze eigenlijk steeds enthousiaster worden. Het is dus ook soms gewoon een kwestie van durven en wennen.