Doortastende preventie: slachtoffers zoeken en helpen

De invalsweg in een stad telt een typische criminele hotspot. Er is een aanbod van onder meer telecombedrijven, kappers, horeca en budgetwinkels. Criminele (familie)netwerken beschikken in deze straat, via stromannen en tussenpersonen, over panden en ondernemingen. Professionals zien twee criminele netwerken die bij elkaar opgeteld ruim tien zaken in deze straat benutten. Het betreft horeca, detailhandel en dienstverlening.

Deze straat telt locaties waar criminelen elkaar ontmoeten en/of waar illegale goederen en diensten worden geleverd: illegale prostitutie, drugshandel, illegaal gokken en frauduleuze (huishoudelijke) zorg. In ruim zeven jaar tijd sluit de gemeente circa dertig panden, waaronder ongeveer tien sluitingen vanwege illegaal gokken. Professionals en (actieve) bewoners weten en zien dat de illegale gokpraktijken een systematisch karakter hebben.

Het gokken is geconcentreerd in een gedeelte van de straat waar spotters actief zijn. De criminele wereld houdt de gang van zaken in het publieke domein scherp in de gaten. Spotters letten op de aanwezigheid en handelingen van handhavers, van professionals of van andere personen die opvallen. Er worden foto’s gemaakt van (politie)mensen die interesse aan de dag leggen voor panden met verdachte praktijken. De gokpraktijken worden afgeschermd. Digitaal bewijsmateriaal kan, zo nodig, snel worden verwijderd.

Illegaal gokken maakt slachtoffers. Het is een verslavende activiteit. Het valt op dat er in de late uren veel aanloop was en/of is in panden waar wordt gegokt. Er komen veel jongeren en jongemannen op af. Die lopen het risico om verslaafd te raken en om een schuldenpositie op te bouwen bij criminelen, waardoor ze onder druk gezet kunnen worden. Gokklanten lopen ook het risico dat ze worden opgelicht. Gokkers die dachten dat ze een groot bedrag hadden gewonnen, werden niet uitbetaald en kregen een fors conflict met uitbaters. Dat mondde uit in een schietpartij. Kortom, jongeren die op deze locatie systematisch gokken, lopen risico’s.

Bij (nachtelijke) observaties valt op dat vermoedelijke gokpanden zowel worden bezocht door uiterst verzorgde jongemannen (met dure auto’s en dito kleding) als door leeftijdgenoten met sjofele kleding en povere zelfverzorging. Ik spreek met wisselend succes enkele mannen uit die tweede categorie aan. Soms mislukt dit omdat ze Nederlands noch Engels spreken. Ik raak aan de praat met een jongeman die vertelt dat hij gokt in deze straat. Hij zegt dat hij gokt omdat hij gokschulden heeft uitstaan. Als ik een tijdje naar hem heb geluisterd, zeg ik dat dit een riskante vorm van schuldsanering is.

De man beaamt dat hij risico loopt, al gaat het volgens hem om een bescheiden bedrag en heeft hij het wel erger meegemaakt. Hij is dun gekleed voor de temperatuur en ik vraag of hij het koud heeft. De man legt uit dat hij bijna al zijn kleding aan heeft en dat hij het de hele nacht koud heeft. Hij blijkt niet op straat te slapen, al dreigt hij wel op straat te belanden, maar hij heeft nu tijdelijk onderdak. De man informeert wat ik nu precies doe. Ik leg uit dat ik een onderzoekje uitvoer naar illegale praktijken. Daar blijkt hij veel van te weten.

Toch is dit typisch zo’n moment waar voor mij het onderzoek stopt en een poging tot het opstarten van hulpverlening begint. Ik vraag naar zijn contactgegevens en naar toestemming om die door te geven aan een medewerker van de gemeente. Hij weigert. Als we afscheid nemen, zegt hij dat hij het fijn vond om weer eens met een gewoon iemand te hebben gesproken. Ik wijs erop dat de gemeente zoiets voor hem kan organiseren, bijvoorbeeld met dagbesteding. Het lukt me niet om hem met dat argument over de streep te trekken. Ik zie hem de avonden daarna niet meer.