Pilotprogramma Veranderopgave Inburgering (VOI)

Zorgen over financiën of het gebrek aan kennis over het Nederlandse financiële stelsel kan afleiden van het inburgeringsdoel of leiden tot ernstige financiële problemen. Daarom zijn gemeenten in het nieuwe stelsel verplicht om bijstandsgerechtigde asielstatushouders financieel te ontzorgen.

De verplichting geldt voor de eerste 6 maanden na huisvesting. Vanuit de uitkering worden de huur, energiekosten en zorgverzekering betaald. De gemeente werkt gelijkertijd geleidelijk aan de financiële zelfredzaamheid van de inburgingsplichtige. Dat kan als nodig doorgaan na de periode van 6 maanden.

In de pilots zetten gemeenten verschillende uitvoeringsvarianten in. De aanpakken verschilden in de mate van ontzorgen; van alleen de verplichte elementen tot volledig budgetbeheer. Daarnaast zijn verschillende methoden voor het bevorderen van financiële zelfredzaamheid ingezet en geëvalueerd.

In september 2021 is de eindrapportage verschenen.

Samenvatting

De pilotgemeenten vonden het financieel ontzorgen vooral complex in de eerste maanden dat de statushouder in de gemeente is gehuisvest en de toeslagen nog niet zijn uitgekeerd. De bijstandsuitkering bleek zonder toeslagen vaak te laag om alle wettelijke vaste lasten te kunnen betalen en voldoende leefgeld over te houden. 

Op verschillende manieren hebben de gemeenten geprobeerd de beginperiode zonder toeslagen te overbruggen. Zo is er onder meer geëxperimenteerd met giften, budgetbeheer, overbruggingskrediet en roodstand. Daar is geen passende oplossing uitgekomen. Wel vinden de pilotgemeenten het Huishoudboekje veelbelovend, ondanks dat zij geen ervaringen met dit instrument hebben opgedaan. 

De onderzoekers concluderen dat een goede afstemming tussen de betrokken organisaties nodig is om de vaste lasten te kunnen blijven betalen. Om statushouders kennis te laten maken met het Nederlandse financieel systeem is vaak de groepstraining ‘Omgaan met geld’ (Eurowijzer) van VluchtelingenWerk ingezet. Groepsbegeleiding blijkt een positieve aanvulling te zijn op individuele begeleiding, zowel om statushouders kennis te laten maken met het financieel systeem in Nederland als om de ontzorging af te bouwen. 

Lees ook

• In deel 5 van de publicatiereeks 'Pilots inburgering van start tot finish' vind je de interviews met de projectleiders van de pilots binnen het thema 'Ontzorgen'.
• Meer informatie over financieel ontzorgen vind je in de Handreiking financieel ontzorgen en financiële zelfredzaamheid (Divosa, maart 2020)
• Digitaal magazine over de op 1 oktober 2020 gehouden Leercirkel. 
  Met hierin ervaringen en aandachtspunten van de pilotgemeenten plus het verslag van een intervisiesessie.