Handreiking financieel ontzorgen en financiële zelfredzaamheid

De gemeente Heerenveen telt ongeveer 51.650 inwoners. In 2023 heeft de gemeente 55 statushouders gehuisvest. 

Lokale beleidsvisie

Het financieel ontzorgen en de begeleiding naar financiële zelfredzaamheid, zoals opgenomen in de Wi2021, is verweven met de dienstverlening aan inwoners die te maken hebben met armoede en schulden. In haar beleid focust de gemeente Heerenveen op het faciliteren van zo veel mogelijk contactmomenten met de statushouders. 

Bij invoering van de Wi2021 is de raad gevraagd om structureel extra budget voor de uitvoering, onder meer voor budgetcoaching, met ingang van 2023. Deze aanvraag is als afweging meegenomen bij de Perspectiefnota 2022. De aanvraag is niet gehonoreerd. Wel is er een incidenteel bedrag van 55.000 euro beschikbaar gesteld voor 2023 en 2024. Dit budget wordt ingezet voor extra budgetcoaching. De uitvoering van de cursus budgetbeheer en de e-learning voor de groep statushouders is opgenomen in het Participatiebudget.

Aanpak financieel ontzorgen

Heerenveen hield zich al voor 2017 bezig met het financieel ontzorgen van statushouders. De inkomensconsulent van team Werk en Inkomen hield de huur, energiekosten en zorgverzekering in op de uitkering. Vanaf 2017 voert de gemeente zelf budgetbeheer uit en vallen statushouders onder de verantwoordelijkheid van het team Schuldhulpverlening. Tijdens de zogeheten regeldag ondertekenen de statushouders een overeenkomst voor één jaar. In overleg met hen kan de budgetbeheerder ook andere vaste lasten, bijvoorbeeld abonnementen, inhouden op hun uitkering. 

De budgetbeheerder begeleidt asielstatushouders bij hun financiële administratie. Voor de periode waarin de toeslagen nog niet zijn ingeregeld (inkomensgat) verstrekt de gemeente een voorschot ter overbrugging. Omdat de gemeente Heerenveen NVVK-gecertificeerd is, kan ze de toeslagen zelf ontvangen, waarmee wordt voorkomen dat de budgetbeheerder moet schuiven met potjes (bijvoorbeeld het inrichtingskrediet).

De gemeente Heerenveen verstrekt het inrichtingskrediet als een lening die in 36 termijnen (drie jaar) wordt afgelost. Wanneer de 36 termijnen zijn afgelost, wordt de restschuld van de lening kwijtgescholden, mits er ook voldaan is aan de andere opgelegde voorwaarden, zoals die van een verantwoorde besteding. De (aflossings)bedragen worden gebaseerd op de normen die het Nibud hanteert.

Aanpak begeleiding naar financiële zelfredzaamheid

Sinds 1 januari 2022 (inwerkingtreding Wi2021) zet de gemeente Heerenveen actief in op begeleiding naar financiële zelfredzaamheid. De budgetbeheerder schat in wanneer de begeleiding begint en stemt dit af met de consulent inburgering. De standaard is dat de begeleiding drie maanden na huisvesting begint; per situatie wordt gekeken of dit haalbaar is. 

Bij de beoordeling van de startpositie van de financiële zelfredzaamheid wordt met name gekeken of er voldoende rust is in de situatie van de statushouder. Tegen die tijd heeft de brede intake plaatsgevonden en is het PIP vastgesteld. Inzichten uit de brede intake en het verloop van de opstart van de leerroute worden meegenomen in de afweging welke begeleiding nodig is. De afspraken over zowel de financiële begeleiding als deelname aan de groepstraining worden vastgelegd in het PIP.

Individuele begeleiding en groepstraining

Voor de individuele begeleiding maakt de gemeente Heerenveen gebruik van een E-learning pakket. Het pakket is ontwikkeld door Base2Work en is uitgebreid op basis van wensen van de gemeente. De E-learning is op dit moment beschikbaar in het Nederlands en het Arabisch. Daarnaast zijn er filmpjes opgenomen in het Engels en Tigrinya en wordt er gewerkt aan versies in het Farsi en Turks. Voorafgaand aan de individuele begeleiding nodigt de budgetbeheerder een kleine groep statushouders tegelijk uit op het gemeentehuis. Tijdens die afspraak wordt de E-learning geïnstalleerd en kan een inschatting gemaakt worden van de digitale vaardigheid. Als blijkt dat iemand geen of beperkte digitale vaardigheden heeft, dan kan diegene gebruikmaken van een ondersteunend lesaanbod bij de bibliotheek.

Daarnaast neemt iedere statushouder verplicht deel aan een groepstraining. Deze bestaat uit zeven bijeenkomsten van tweeënhalf uur. Deze groepstrainingen hebben eenzelfde opbouw als het E-learning pakket waardoor de herkenbaarheid wordt vergroot. Twee trainers begeleiden de groepsbijeenkomsten. Zij zijn ook actief als schuldhulpverlener in het team Schuldhulpverlening. 

Gelijktijdig met de start van de groepstraining kan de statushouder individueel begeleid worden door de budgetbeheerder. Deze begeleiding volgt de opbouw van de E-learning, waardoor sprake is van herkenning en aansluiting op de groepstraining. Na de periode van één jaar kan de gemeente de statushouder in het kader van ‘nazorg’ koppelen aan een budgetmaatje van welzijnsorganisatie Caleidoscoop. Op deze manier is er een laagdrempelig vangnet voor de financiële administratie. Een budgetmaatje wordt ingezet als een statushouder dit prettig vindt of op advies van de budgetbeheerder.