Ondermijnende criminaliteit en het sociaal domein: De naïviteit voorbij
Laatste update:3 Privacy
Ervaringsverhaal: Kacper moet zijn mond houden
Kacper (34) droomt van een nieuw leven in Nederland. Hij heeft goede verhalen gehoord van vrienden die de stap al hebben gezet, misschien dat hij later zijn vriendin vanuit Polen ook naar Nederland kan halen. Maar eenmaal aangekomen valt de droom van Kacper al snel in duigen. Hij moet werken in de bouw en wordt in een kleine woning geplaatst met nog acht andere arbeidsmigranten. Uit Polen en Bulgarije. En dan ontdekt Kacper al snel dat achter in de garagebox hennep wordt geteeld.
Hij moet vooral niet te veel vragen stellen, waarschuwt een landgenoot die er al langer woont. Niet over de lange uren, over de slechte huisvesting of over zijn nettoloon. Mensen die te veel vragen, kunnen vertrekken. Geen werk, geen slaapplaats. Er zijn regelmatig ruzies in het huis, de bewoners zijn bitter en boos. Er wordt veel gedronken.
Kacper houdt maar weinig geld over om naar zijn familie in Polen te sturen. Hij vertelt hen maar niet te veel over de situatie in Nederland. Hij schaamt zich. Alleen voor een vies matras moet hij al 200 euro van zijn loon afstaan. De Nederlandse Pool die alles regelt, heeft zijn paspoort ingenomen. Kacper kan ’s avonds niet slapen, hij probeert een oplossing te bedenken, maar kan geen kant op.
Een inval
Dan valt op een ochtend, in alle vroegte, een regionaal Interventieteam het pand binnen. Het team met onder andere gemeentelijke handhavers, sociale rechercheurs en politie voert een bestuurlijke controle uit en kijkt naar brandveiligheid, vergunning, inschrijving Basisregistratie Personen (BRP), sociale zekerheidsfraude, mensenhandel. Het team schrikt van de erbarmelijke omstandigheden en het brandgevaar. In de garagebox worden 260 wietplanten aangetroffen.
Kacper en zijn huisgenoten zijn bang. Ze worden verhoord door de politie en tot hun verbazing in een hotel ondergebracht. Daar gaan ze in gesprek met een hulpverlener. Voor het eerst horen ze over hun rechten en plichten als arbeidsmigrant in Nederland. Ze hadden geen idee.
De zaak kwam aan het rollen dankzij een alerte klantmanager van de sociale dienst. Hij zag dat de Poolse baas de paspoorten van de arbeidsmigranten opborg. Hij gaf dit signaal door aan de aandachtfunctionaris mensenhandel van de gemeente.
De professional die het verschil maakt
Romaike Zuidema, trainer bij Fair Work Academie, een stichting die zich inzet tegen moderne slavernij: ‘Een herkenbaar verhaal. Een alerte klantmanager maakt hier het verschil. Hij doet dat door het opbergen van de paspoorten te herkennen als signaal en hier een actie aan het koppelen: het melden.
Een derde essentiële stap is dat de melder weet wat de meldroute is binnen de gemeente. 'Wie is hiervan?' Als er vervolgens ook het vertrouwen bestaat dat een signaal serieus wordt onderzocht, dan heb je alle ingrediënten om een zaak aan het rollen te krijgen.
Wij zien dat ambtenaren met burgercontact steeds alerter worden. Een goede ontwikkeling. Mijn voornaamste advies is flink te investeren in de meldcultuur. Zorg dat je een aandachtsfunctionaris hebt die zichtbaar en benaderbaar is. Als mensen vertrouwen hebben in het meldproces, dán komen de signalen binnen, is mijn ervaring in het werken met gemeenten.’