Wijzigingenoverzicht nieuwe Wet inburgering

Het doel van de huidige Wet inburgering (ingevoerd op 1 januari 2013) is dat alle mensen met inburgeringsplicht zo snel mogelijk zelfstandig kunnen meedoen aan de Nederlandse samenleving, het liefst via betaald werk.

Het leren van de Nederlandse taal is de snelste weg naar betaald werk. In het huidige inburgeringsstelsel zijn mensen hiervoor zelf verantwoordelijk. Binnen de inburgeringstermijn van drie jaar moeten zij voldoen aan hun inburgeringsplicht: het behalen van het inburgeringsexamen op taalniveau A2 of hoger. Op welke manier zij dit doen, bepalen zij zelf.

Van inburgeringsplichtigen wordt dus verwacht dat zij zelf het initiatief nemen om de taalvaardigheden en kennis op te doen die nodig zijn voor deelname aan de Nederlandse samenleving. Zij kunnen hiervoor een inburgeringscursus volgen of kiezen voor een vorm van zelfstudie. Inburgeringsplichtigen zij vrij in de keuze van een aanbieder en het niveau van de inburgeringscursus. Het idee hierachter is dat dit leidt tot marktwerking, wat aanbieders zou stimuleren om de beste kwaliteit en maatwerk te leveren.

In het huidige stelsel betalen inburgeringsplichtigen de kosten van hun cursus of zelfstudie zelf. Via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) kunnen zij hiervoor (onder voorwaarden) gebruikmaken van een lening van maximaal 10.000 euro. Statushouders wordt deze lening volledig kwijtgescholden als zij binnen de gestelde termijn aan de inburgeringsplicht voldoen.

Rol overheid huidig stelsel

In het huidige stelsel wordt van inburgeringsplichtigen verwacht dat zij zelfstandig hun weg vinden en in staat zijn te bepalen op welke manier zij aan de inburgeringsplicht kunnen voldoen. Dit betekent niet dat de overheid geen rol heeft. DUO is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor de examinering van het inburgeringsexamen en de handhaving van de inburgeringsplicht. Dit laatste moet mensen stimuleren om hieraan binnen de inburgeringstermijn te voldoen. Daarnaast zijn gemeenten sinds 1 oktober 2017 verantwoordelijk voor de maatschappelijke begeleiding van statushouders.

Tekortkomingen huidig stelsel

Uit de evaluatie van de huidige Wet inburgering (1) en andere publicaties over de werking van het huidige stelsel blijkt een aantal tekortkomingen die een effectieve inburgering in de weg staan:

• het huidige inburgeringsstelsel staat te veel op zichzelf en mist (onder meer) aansluiting met participatie en onderwijs
• een aanzienlijk deel van de inburgeringsplichtigen is niet of onvoldoende in staat om zelfstandig invulling te geven aan de eigen inburgering
• het huidige inburgeringsstelsel is gevoelig voor fraude

De regering heeft daarom besloten om het huidige stelsel grondig te herzien en een nieuwe Wet inburgering te schrijven waarin de regierol van gemeenten centraal staat.

De beoogde ingangsdatum van de nieuwe Wet inburgering is 1 januari 2022. Vooruitlopend hierop publiceert Divosa dit overzicht met de belangrijkste wijzigingen van de nieuwe Wet inburgering, inclusief toelichting van wat er in het nieuwe stelsel van gemeenten wordt verwacht. De nadruk in dit overzicht ligt op de (nieuwe) taken van gemeenten.

Leeswijzer

In hoofdstuk 1 beschrijven we het programma ‘Voorbereiding op de inburgering’. Hieraan kunnen statushouders in het asielzoekerscentrum (azc) deelnemen ter voorbereiding op de reguliere inburgering in de gemeente.

In hoofdstuk 2 (Brede intake), hoofdstuk 3 (Persoonlijk Plan Inburgering en Participatie) en hoofdstuk 4 (Voortgang van de inburgering) behandelen we de belangrijkste taken van gemeenten in het nieuwe inburgeringsstelsel.

De verschillende onderdelen van de inburgeringsplicht komen aan bod in hoofdstuk 5 (Leerroutes), hoofdstuk 6 (Module Arbeidsmarkt en Participatie) en hoofdstuk 7 (Participatieverklaringstraject).

Vervolgens bespreken we in hoofdstuk 8 (Maatschappelijke begeleiding) en hoofdstuk 9 (Financieel ontzorgen) de begeleiding en ondersteuning die (bijstandsgerechtigde) statushouders behoren te krijgen gedurende de eerste fase na huisvesting in de gemeente.

De Inburgeringsplicht heeft een plek in hoofdstuk 10 en meer over de inburgeringstermijn lees je in hoofdstuk 11. Ook vind je hier meer informatie over de verantwoordelijkheden van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO).

Vragen? Neem contact op!

Dit wijzigingenoverzicht is geschreven door Stimulansz in opdracht van Divosa. Samen met het ministerie van SZW ondersteunen Divosa, VNG en DUO gemeenten bij de voorbereidingen en implementatie van het nieuwe inburgeringsstelsel. Hebben jij en je collega’s nog vragen, bekijk dan Wet inburgering in vraag en antwoord.