Bundel ‘Een radicale omkering in het sociaal domein’

In dit hoofdstuk hebben we twee krachten besproken die belangrijk zijn voor het functioneren van de gemeentelijke organisatie in transitie: de institutionele kracht en de kracht van streng liefhebben.

Wanneer staat een gemeente in haar institutionele kracht? Als de basis op orde is en de randvoorwaarden, doelen, wetten, regels, vrije ruimte en (on)mogelijkheden duidelijk zijn. Als professionals weten wat zij kunnen doen wat nodig is om van betekenis te zijn en daarvoor de verantwoordelijkheid ook durven nemen. Omdat zij weten dat de organisatie – hun veilige uitvalsbasis – ruggensteun geeft als het moeilijk wordt.

Om burgers verder te helpen, kan de professional middelen ter ondersteuning inzetten, zoals schuldhulpverlening. Daartoe beschikt de professional over een mandaat van de samenleving in de vorm van gemeentelijk beleid en wet- en regelgeving. Wetten en regels vormen dus niet alleen de kaders (en soms een belemmering) voor het handelen van de professional, maar maken – als het goed is – maatwerk mogelijk. Bovendien garandeert wet- en regelgeving rechtvaardigheid en rechtszekerheid, beide van cruciale waarde in het sociaal domein.

Professionals in het sociaal domein laveren tussen regels en ruimte, hebben we in dit hoofdstuk gezien. Zij bewegen zich tussen de letter en de geest van de wet, op zoek naar de menselijke maat in hun rechtvaardige en rechtszekere handelen. Daarbij komen ze soms voor morele keuzes en ethische dilemma’s te staan, zoals de casus van de jonge vrouw in Zaanstad beschrijft.

Professionals vinden hun morele kompas niet op eigen houtje. Om dat haarfijn af te stemmen, is voortdurend toetsen bij collega’s en ruggenspraak met leidinggevenden nodig. Het vraagt om een doorlopend gesprek. Wat voor organisatie zijn we en willen we zijn? Welke richting gaan we op? Kan ik dit zijpad inslaan? Kan ik rekenen op steun bij beren op de weg? Professionals moeten zich veilig weten. Zij moeten de zekerheid voelen dat er, als het er op aankomt, een bestuurder is die voor hen in het krijt treedt.

Om het fundament onder het vakmanschap van de professionals in het sociaal domein te verstevigen, maken Divosa en beroepsvereniging SAM zich hard voor een sterke beroepsorganisatie, een gerichte beroepsopleiding en een beroepsregister. Denk, praat en doe mee!